ማጠቃለያ


          የእኔ ዓላማ በዚህ መጽሐፍ ውስጥ ሦስት ናቸው፡፡ አንደኛው በቅዱስ ዮሐንስ አፈ ወርቅ ዘመነ ቅስና የነበሩትን ማኅበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣
ፖለቲካዊና ሃይማኖታዊ ቀውሶችን ጠባይ፣ ምንጭ፣ ተገብሮት (Effect)፣ ክትያና ምላሽ፥ ለእኛ በሚኾን መልኩ መመርመር ነው፡፡ የወሰዷቸው
ኹለተኛ ቅዱስ ዮሐንስ አፈ ወርቅ፣ የአንጾኪያው ሊቀ ጳጳስ (ፍልቪያኖስ) እና የጊዜው ባሕታውያን እነዚህን ቀውሶች ለመፍታት ርምጃዎች፥ ለታሪካዊና ወቅታዊ ሕመሞቻችን ድኅነት ሊኾኑ በሚችሉበት ኹኔታ ማጤን ነው፡፡ ሦስተኛ ቅዱስ ዮሐንስ አፈ ወርቅ ለአንጾኪያ እና ለአንጾኪያ ቤተክርስቲያን ማኅበረ ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲ’ኮ’ ሃይማኖታዊ ስንጥቆችና ሽንቁሮች መፍትሄ እንዲኾን የአደረጉትን ዕሴታዊና ክሂሎታዊ ብቁነቶቹን፥ የሀገራችን የሃይማኖትና የፖለቲካ ልሂቃን ሊማሩበት በሚችሉት አኳኋን ማመላከት ነው፡፡ እነዚህን ሦስት ዓላማዎች በተናጥል ወይም በትስስር ከማሳካት አንጻርበዚህ መጽሐፍ፤ የቅዱስ ዮሐንስ አፈ ወርቅን አስተዳደግ፣ የሊቅነት አበቃቀል፣ ታሪካዊ መቼት፣ አእምሯዊ ሥሪት፣ ሥነ ልቡናዊ ውቅርንና ማኅበረ ፖለቲካዊ እሳቤዎቹን በጥንቃቄ ለማስረዳት ሞክሬያለሁ፡፡ የእርሱን ዘመነ ቅስና ማኅበራዊ፣ ኢኮኖሚያዊ፣ ፖለቲካዊና ሃይማኖታዊ ሥርዓትና መዋቅር ባሕርይን በመጠኑ ለመተንተን ጥረት አድርጌአለሁ፡፡ እርሱ የተነሣበት ጊዜ የሽግግር ዘመን እንደመኾኑ፥ የቀውስ ዘመን መሻገሪያ ትምህርቶቹንና ተግሣጾቹን፣ አሕዛባዊ የባህል ዕሴትን በክርስቲያናዊ የባህል ዕሴት የመተካት ውጥኖቹን፣ አዲስ ማኅበራዊ ሥርዓት የማዋለድ ተጋድሎውን ለማስገንዘብ ጥሬያለሁ፡፡  የቤተ ክርስቲያን እና የቤተ መንግሥት ጋብቻና ፍቺ፥ በቤተ ክርስቲያን ሐዋርያዊ አገልግሎት ላይ የሚያሳድሯቸውን አዎንታዊና አሉታዊ ተጽዕኖችን ገለጥለጥ አድርጌ ለማሳየት ሞክሬያለሁ፡፡ አኹን ሀገራችን እና ቤተ ክርስቲያናችን የሚገኙበት ኅሊናዊ እና ነባራዊ ኹኔታ፥ አንጾኪያ እና የአንጾኪያ ቤተ ክርስቲያን ከዛሬ አንድ ሺሕ ስድስ መቶ ዓመታት በፊት ከነበሩበት ኹኔታ ጋር በእጅጉ ይመሳሰላል፡፡ ከዚህ አኳያ ከዚህ መጽሐፍ በኹለት ወገን የምንማራቸው ቁም ነገሮች አሉ፡፡ እንደ አንድ ፖለቲካዊ ማኅበረሰብ እና እንደ አንድ ኦርቶዶክሳዊ ማኅበረስብ፡፡ እንደ አንድ ፖለቲካዊ ማኅበረሰብ ታሪካዊ እና መስክ ወለድ ችግሮችን በጊዜ እና ጊዜ ወስዶ አለመፍታት፥ ለማኅበረሰባዊ ቅራኔ፣ ለሕዝባዊ ዐመፅ፣ ለማኅበራዊ ዕሴቶች መሰባበር፣ ለብሔራዊ ጥርጣሬና ክፍፍል፣ ለእርስ በእርስ እልቂት፣ ለታሪካዊ ቁርሾና ቁርቁስ እንደሚዳርግ ተምረናል፡፡ በብሔረ ሀገር እና በብሔረ መንግሥት ግንባታ ሂደት ውስጥ መልክዐ ምድራዊ መስፋትና መጥበብ፣ መገፋፋትና መዋዋጥ፣ ፍጥጫና ጦርነት ክሡታዊ ኹነቶች መኾናቸውን፤ የሀገር ግንባታ ሥራ ትውልዳዊ ቅብብሎሸና የትላንትና የዛሬ ጥረት ድምር ውጤት እንደኾነም ለመገንዘብ የቻልን ይመስለኛል፡፡ የሃይማኖት እና የፖለቲካ ልሂቃን አለመስከን ወይም የእርስ በእርስ ፍጥጫ ሀገርን ለብተና፤ ማኅበረሰብን ለሰብአዊና ቁሳዊ ጉስቁልና እንደሚያጋልጥ ኹሉ፥ የእነዚህ አካላት ስክነት ለሀገር እና ለማኅበረሰብ ፍቱን መድኃኒት እንደሚኾንም ተምረናል ብዬ አስባለሁ፡፡ በአንድ ሀገር ውስጥ የሚከሠት ቅጽበታዊና ሂደታዊ የማኅበራዊ ዕሴቶች መናጋት፣ የባህልና የዕሴት ተቃርኖ፣ በተለያዩ ቋንቋ ተናጋሪ ማኅበረሰቦች መካከል ያሉ ማኅበራዊ ግንኙነቶች መዛባት፣ የምጣኔ ሀብት ክፍፍል ኢ-ፍታሐዊነትና የአልተመጣጠነ የሀብት ሥርጭት ይዘዋቸው የሚመጧቸው ሀገራዊ ቀውስ ምንነቶችን በሚገባ ተረድተናል ብዬ እገምታለሁ፡፡

If I can stop one heart from breaking
By Emily Dickinson
If I can stop one heart from breaking,
I shall not live in vain;
If I can ease one life the aching,
Or cool one pain,  
Or help one fainting robin
Unto his nest again,
I shall not live in vain.
ከንቱ አይደለም መፈጠሬ
ትርጉም፡- በሽሽግ ወርቁ
አንድን ቅስም ከቅጭት ካዳንኩ
      ከንቱ አይደለም መፈጠሬ
ያንድን ህይወት ቁስል ካከምኩ
ወይ አንድ ስቃይ ካቃለልኩ
ወይ አንድዋን የወደቀች ወፍ
ጎጆዋ መልሼ ባተርፍ
     ትርጉም ያገኛል መኖሬ
      ከንቱ አይደለም መፈጠሬ፡፡

  በኮቪድ-19 ወረርሽኝ መከሰት ሳቢያ  ላለፉት ሁለት ዓመታት ተቋርጦ የቆየው  “ንባብ ለህይወት” የመጻህፍትና የምርምር ተቋማት  አውደ ርዕይ፣ ከትላንት በስቲያ ሐሙስ በአዲስ አበባ ኤግዚቢሽን ማዕከል የተከፈተ ሲሆን ለአምስት  ቀናት እንደሚቆይ ታውቋል፡፡
በዚህ 5ኛው “ንባብ ለህይወት”  አውደ ርዕይ ላይ ደራሲያን፣ የመጻህፍት አሳታሚዎችና አከፋፋዮች እንዲሁም የምርምር  ተቋማት እየተሳተፉ ሲሆን አዳዲስ መጻሕፍት በ20 በመቶ  ቅናሽ እየተሸጡ ነው ተብሏል፡፡
የ’ንባብ ለኢትዮጵያ’ ፕሮጀክት ዳይሬክተር አቶ ቢኒያም ከበደ፤ በአውደ-ርዕዩ  በመቶዎች የሚቆጠሩ  ደራሲያን፤ የተለያዩ ተቋማትና ግለሰቦች ሥራዎቻቸውን ይዘው መቅረባቸውን ተናግረዋል።
በአውደ ርዕዩ ከ50 በላይ አዳዲስ መጻሕፍት እንደሚመረቁና የመጻሕፍት ውይይት እንደሚካሄድም ለማወቅ ተችሏል፡፡
አውደ-ርዕዩን፤ የኢትዮጵያ ቤተ መዛግብትና ቤተ መጽሐፍት አገልግሎት፣ ከ’ንባብ ለህይወት’ ፕሮጀክት ጋር በመተባበር ነው ያዘጋጁት።

ደራሲ ከበደ ሚካኤል “ታሪክና ምሳሌ” በሚል መጽሐፋቸው ስለ አውራ ዶሮ፣ ድመትና የአይጥ ግልገል ሲተርኩ የሚከተለውን ይሉናል፡-
  ከሰፈሯ ውጪ የትም ሔዳ የማታውቅ አንዲት የአይጥ ግልግል ነበረች፡፡ ከዕለታት አንድ ቀን  እናቷ ሳታውቅባት ለዙረት ወጣች። ስትመለስም ለእናቷ ይህን ነገረቻት፡-  “አንድ ያየሁት እንስሳ የዋህ ነው፤ አይኖቹ ያምራሉ፤ ረጅም የከንፈር ፂም አለው፤ ገላው ለስላሳ ነው፤ ድምጹ ደርባባና-የተዋበ ስለሆነ- ላጫውተው ጠጋ አልኩኝ፡፡ ሌላኛውና ቀዥቃዣው ፍጡር ግን የቀይ ስጋ ቁንጮ ራሱ ላይ ያለው ነው፤ ሲራመድ ጎብላላ ነው - ያስፈራል፤ በዚያ አሸባሪ ድምፁ ጮኸ፤ ከጉያውም ሁለቱን እጆቹን አወጣና ዘረጋ፤ አንድ ጊዜ እንደ ቁርበት  አራግፎ  ሲያጓራብኝ ምን ይዋጠኝ፤ የት ልግባ፡፡ ያንን መልከ መልካሙን ግን በወጉ እንኳን ሳልተዋወቀው ቀረሁ፤ ስለዚህ ፈጥኜ ወደ ቤቴ መጣሁ እልሻለሁ፡፡” አለቻት፡፡
እዛ ምን ወሰደሽ አንቺ ክልብልብ
አይጦች ስትባሉ የላችሁም ቀልብ
አይጥ ሞቷን ስትሻ ስታበዛ ሩጫ
ሄዳ ታሸታለች የድመት አፍንጫ
ሲባል የነበረው እስከነ ተረቱ
ባንቺ ሳይ ደረሰ በክልፍልፊቱ፡፡
ያ መልከመልካም ፊቱ የሚታይ
ድመት የሚባለው አውሬ አይደለም ወይ
መልኩ ቅልስልስ ነው ያ ክፉ አታላይ
ዋ የሰራው ስራ እሱ በኛ ላይ
ባታውቂው ነው እንጂ ጥንቱንም ሲፈጠር
አጥፊያችን እሱ ነው የትውልዳችን ጠር
እልቅስ ቀብራራው የደነገጥሽለት
 እኛን የሚጎዳ ክፋትም የለበት
ስሙም አውራ ዶሮ
እንደውም አንዳንዴ ሰው ሊበላ ሲያርደው
ለእኛም አንዳንድ ጊዜ ያገለግለናል
አጥንትና ስጋው ሲጣል ይተርፈናል፡፡
 ብላ እናቲቱ እየዘረዘረች ሁሉን አስረድታ
ለልጇ መከረች፡፡
---------
ሰው ጠባዩ ታውቆ ፊት ሳይመረመር
መልኩን አይቶ ብቻ ይረባል አይረባም
 ክፉ ነው  ደግ ነው ማለት አይገባም፡፡
***
የአውራ ዶሮ የድመትና አይጥ ግልገል ታሪክ፣ ከልጅነት እስከ እውቀት ስናነበው ስንተርከውና ስንጽፈው፤ ሲወርድ ሲዋረድ  የመጣ ተረት ነው። ትምህርትነቱ ግን ምንጊዜም ለማህበረሰባችን ጠቃሚ ስለሆነ ይኸው ስንጠቅሰው እንኖራለን። ፋይዳው የሚመነጨው ዛሬም መልከ መልካም ጢማም --- የሚያምሩ፣ ገላቸው ልስልስ፣ ብዙ ጅራታም ሰዎች ስላሉ ነው። የልባቸውን ሳናውቅ በአንደበታቸው  እየተማረክን  እንታዘዛለን፡፡ የከረባታቸው ማማር ይገዛናል። ተክለ ሰውነታቸው ያማልለናል። አንዳንዴም የአብዮታዊ እንቅስቃሴ ፍልሚያ ብዙ ነገሮችን እንድናስተውል ጊዜ ስለማይሰጠን ካለፈ በኋላ ለቁጭትና ለፀፀት  ይዳርገናል፡፡
በኢትዮጵያ የለውጥ ሂደት እንቅስቃሴዎች ሁሉ ለቁጭትና ፀፀት ምንግዜም ሰፊ ቦታ አላቸው። ችግሩ የቁጭቶቹና ፀፀቶቹ አይነትና መጠን በጣም በርካታ በመሆኑ ለመያዝ ለመጨበጥ  አለመቻሉ ነው። አይያዝ አይጨበጤነታቸው የሚመጣው ደግሞ አንዱን ፈር ሳናሲዝ  ሌላው ወዲያው ወዲያው ስለሚከታተልብን ነው፡፡ በዚህ ምክንያት በየጊዜው ዝግጁ የሆነ አእምሮ ያስፈልጋል። አለበለዚያ እንደ 1966 አብዮት - ቤት ለቃቂው እቃውን ሳያወጣ፣ ገቢው እቃውን አምጥቶ ሳያስገባ  ፍጥጫ ይከፈታል፡፡
 በተደጋጋሚ በሀገራችን  ያጋጠመን  ነገር፣ በቶሎ የመፎከር - በቶሎ ለሬዲዮ ዲስኩር የመጣደፍ   አባዜ ነው፡፡ ለህዝባችን የምንሰጠውን መረጃ ብንሳሳት -- ስነ አዕምሯዊ መዛባት ሊያስከትል እንደሚችል አለማሰብ እጅግ  ጎጂ ነው፡፡  “ሳያስቡት የጀመሩት ቀረርቶ  ለመመለስ ያስቸግራል” ለሚለው ተረት ያጋልጠናል፡፡  እንጠንቀቅ!!

  • የጠ/ሚኒስትሩ መጥፋት የፈጠረው ውዥንብርና “የሽግግር መንግስት” ጥድፊያ
     • በዘንድሮ በጀት ዓመት ከኤክስፖርት ከ10 ቢ. ዶላር በላይ ተገኝቷል
      • በቀጣዩ ዓመት በሌብነት ላይ ጠንካራ እርምጃ ይወሰዳል


                 የጠ/ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ ድምጽ ለአንድ ወር ገደማ መጥፋቱ ውዥንብር ፈጥሮ ሰንብቷል- በተለይ በማህበራዊ ሚዲያው። በእርግጥ በአሜሪካ ኦሪጋን ድል የተቀዳጀው የአትሌቲክስ ቡድናችን ወደ አገር ቤት መምጣትን ተከትሎ፣ ጠቅላይ ሚኒስትሩ በማህበራዊ ገጻቸው የደስታና የምስጋና መልዕክት አስተላልፈዋል- ብዙም ግን ውዥንብሩን አላጠፋውም።
“ጠ/ሚኒስትሩ ጤና ቢሆኑ ኖሮ በራሳቸው ቤተ-መንግስት ውስጥ በተዘጋጀው የአትሌቲክስ ቡድኑ የአቀባበልና የሽልማት ሥነ-ስርዓት ላይ ይገኙ ነበር።” የሚል መላምት መቀንቀን ጀመረ።
ከሁሉም የሚገርመው ግን የጠ/ሚኒስትሩ ድምጽ ጠፋ ብለው በአገሪቱ የስልጣን ክፍተት እንዳይፈጠርና አገሪቱ በመሪ እጦት ወደ ቀውስ እንዳትገባ የሽግግር መንግስት እንዲቋቋም በአደባባይ ሃሳብ ያቀረቡ ተቃዋሚ ፖለቲከኞች መከሰታቸው ነው።
ይህንን ለአንድ ወር ገደማ የዘለቀውን ውዥንብር ራሳቸው ጠ/ሚኒስትሩ ደምስሰውታል- ከፍተኛ የኢኮኖሚ ዕድገት እመርታ ከታየበት መረጃ ጋር በመከሰት። ከሰሞኑ በ2014 ማክሮ ኢኮኖሚ ግምገማና በ2015 የማክሮ ኢኮኖሚ ዕቅድ አቅጣጫ ላይ ጠ/ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ በተገኙበት ውይይት የተደረገ ሲሆን፤ በ2014 የበጀት ዓመት ከፍተኛ የኢኮኖሚ ዕድገት መመዝገቡን ጠ/ሚኒስትሩ ገልጸዋል። በበጀት ዓመቱ የ6 በመቶ የኢኮኖሚ ዕድገት መመዝገቡም ተጠቁሟል።
“በማክሮ ኢንዲኬተርስ- በሁሉም- ከኢንፍሌሽን በስተቀር ያገኘነው እመርታ በእጅጉ ይበል የሚያሰኝ- የሚያኩራራ- ይበልጥ እንድንተጋ የሚያነሳሳ ነገር ነው።” ብለዋል- ጠ/ሚኒስትሩ ስለተመዘገበው ዕድገት ሲገለጹ።
ጠ/ሚኒስትር ዐቢይ አህመድ በቅርቡ በፓርላማ በተገኙበት ወቅት ከነበሩበት መንፈሳዊና አካላዊ ገጽታ በእጅጉ ተሽለውና በሃይልና በአዎንታዊ ስሜት ተሞልተው ነው የተስተዋሉት በሰሞኑ የማክሮ ኢኮኖሚ ውይይት ወቅት። በተመዘገበው የኢኮኖሚ ዕድገት መደሰታቸውም በገጽታቸው ላይ በግልጽ ይነበብ ነበር።
“ዘንድሮ በኤክስፖርት ከ10.3 ቢሊዮን ዶላር በላይ ነው ያገኘነው፤ ከሸቀጦችና አገልግሎት ዘርፉ።  ከዳያስፖራ ከሚላከው (ረሚታንስ) እና የውጭ ቁጥተኛ ኢንቨስትመንት ሲጨመር ገቢው ወደ 20 ቢሊዮን ዶላር ገደማ ይጠጋል። ለኢትዮጵያ ይህ ትልቅ አይደለም።
ኢትዮጵያ ከዚህ አምስት ስድስት እጥፍ ማደግ አለባት- ነገር ግን ከነበርንበት ሁኔታ አንጻር በጣም ትልቅ እመርታ ነው፤ የማይጠበቅ እመርታ ነው።” ሲሉ በተገኘው ውጤት የተሰማቸውን እርካታ በቃላት ጭምር ገልጸውታል።
የላቀ ውጤት የተመዘገበው ደግሞ በኤክስፖርት መሆኑ ዘርፉ አስተማማኝ የኢኮኖሚ መሰረት ለመገንባት ሚናው ቀላል እንዳልሆነ ነው የተጠቆመው።
“ኤክስፖርት ላይ ያልተሳካለት ኢኮኖሚ በብዙ ምክንያት ማደግ አይችልም። ምንም እንኳን የማክሮ ኢኮኖሚ አመላካቾች ብዙ ቢሆኑም፤ ዋናው ግን የኛ ቡድን የራሱን ስራና ውጤት መገምገም ያለበት በኤክስፖርት ምን አመጣሁ ብሎ ነው፤ እሱ ሲስተካከል ብዙዎቹን የምናያቸውን አመላካቾች (ኢንዲኬተርስ) የማስተካከል አቅም አለው።” ሲሉ አብራርተዋል-ጠ/ሚኒስትሩ።
ኢትዮጵያ በአጭር ጊዜ ውስጥ ወደ ዕድገትና ብልጽግና ትገሰግስ ዘንድ በወጣትነት የዕድሜ ክልል ላይ የሚገኘው ከፍተኛ ቁጥር ያለው ህዝቧ ዕምቅ አቅም መሆኑን የጠቀሱት ጠ/ሚኒስትሩ፤ ነገር ግን ሁለት ችግሮች እንደሚስተዋሉ አልሸሸጉም።
“አንደኛው፤ በከፍተኛ ደረጃ እርዳታ የሚጠብቅና የልመና ባህሪ የተለማመደ ትውልድ እየፈጠርን መሆኑ ነው፤ ይህ ለብልጽግና ጠር ነው” ያሉት ዶ/ር ዐቢይ፣ “ሰርቶና ደክሞ ለውጥ የሚያመጣ ሃይል ነው መፈጠር ያለበት እንጂ ቁጭ ብሎ በሰበብ አስባቡ ችግር እየተናገረ መረዳት የሚያስብ ኃይል አደገኛ ነው።” ብለዋል።
ሁለተኛው የሚያስፈራውና ጥንቃቄ የሚያስፈልገው ደግሞ፤ ጦረኛ ህብረተሰብ (Warrior Society) እየተፈጠረ እንዳይመጣ ነው ይላሉ።
“እንደ ትውልድ-እንደ ህዝብ ውጊያን በጣም የሚያፈቅር ስለ ውጊያ የሚያወራ ስለ ውጊያ የሚያስብ ህጻናት ሆነው ዱላን እንደ ክላሽ የሚሰሩ ዓይነት ትውልድ ከፈጠርን ኪሳራ ነው፤ የውጊያ ትውልድ ልማት አያመጣም። መማር- መፍጠር- መስራት የሚል ትውልድ ነው አገር የሚያቀናው እንጂ ጦረኛ ትውልድ አይደለም።” ሲሉ በአጽንኦት ተናግረዋል።
አንዳንድ የፖለቲካ አመራር ሆነው፣ ፓርቲ ሆነው፣ ክልል እየመሩ ህብረተሰቡን በሙሉ- ህጻን ሽማግሌውን- ለውጊያ የሚያሰለጥኑ- የሚያዘጋጁ- የሚያስታጥቁ አካላትን በተመለከተ የዛሬው ሳይሆን የነገው ነው የሚያሳስበኝ ይላሉ-ጠ/ሚኒስትሩ።
“ህብረተሰቡን በሙሉ ጦረኛ ካደረግህ ልማት አይመጣም፤ ለማኝና ጦረኛ ትውልድ አገር ሊያቀና አይችልም፤ ይሄ ብዙ ልንሰራበት የሚገባ ጉዳይ ነው።” ሲሉ ምክርም ማሳሰቢያም ሰጥተዋል፤ ዶ/ር ዐቢይ።
ሌላው ትኩረት የሚሻው ጉዳይ ሌብነት መሆኑን ጠቁመዋል። “ሌብነት፤ ጌጥ-ልምምድ- ምንም ነውር የሌለበት ጉዳይ እየሆነ ነው” ያሉት ጠ/ሚኒስትሩ፤ “ማንም ሰው ምንም ሳይሰጋ እንደፈለገ የሚሰርቅበትና ገንዘብ የሚሰበስብበት ሁኔታ ጥፋት እንዳያስከትል ጥንቃቄ ያስፈልጋል” ሲሉ ስጋታቸውን ገልጸዋል።
“በአንድ በኩል እናለማለን፤ በአንድ በኩል ይፈርሳል፤ በግብርና ያመጣነው እመርታ በጣም ትልቅ ነው፤ ነገር ግን እያንዳንዱ ቢሮክራት ለመታወቂያና መንጃ ፈቃድ ብር የሚቀበል ከሆነ ዋጋ የለውም። ህዝብ የምናስመርር ከሆነ ዋጋ የለውም። ኢንፍሌሽንን (ግሽበትን) ብናስተካክል ሌብነት ካለ ዋጋ የለውም። በዚህ ጉዳይ ላይ ትንሽ ጠንከር ማለት የሚያስፈልግ ይመስለኛል።” ብለዋል።
በዚህ ብቻ ግን አላበቁም። በመጪው ዓመት አንድ ጠንካራ ስራ የሚያስፈልገን በዚህ ጉዳይ ላይ ነው፤ ሌብነት ልምምድ  ሆኖ መቀጠል የለበትም ሲሉ አስረግጠው ተናግረዋል።
ጠ/ሚኒስትሩ ከማክሮ ኢኮኖሚ ገምጋሚ ቡድኑ ጋር የተሰበሰቡበትን ምክንያት ሲያስረዱ፤ “ዘንድሮ ከፍተኛ የኢኮኖሚ እመርታ አምጥተናል። ይህን በጋራ ማክበር ስለሚያስፈልግ ነው። ሁለተኛው ለቀጣዩ ዓመት ከዘንድሮውም ትንሽ የተለጠጠ ዕቅድ አቅደናል።   ይህንን ለማሳካት ደግሞ የዘንድሮውን ማክበርና  ለሚቀጥለው መዘጋጀት ስለሚፈልግ  በጋራ እንድንዘጋጅ ነው።” ብለዋል። ቡድኑንም ለተመዘገበው የኢኮኖሚ እመርታ በማመስገን፤ ለቀጣዩ ሥራ እንዲተጉ አሳስበዋል።
ይህ በእንዲህ እንዳለ፤ ከጠ/ሚኒስትሩ መጥፋትና ከተፈጠረው ውዥንብር ጋር በተገናኘ አስተያየታቸውን ለአዲስ አድማስ የሰጡ ተቆርቋሪ ዜጎች፤ ጠ/ሚኒስትሩ ለረዥም ጊዜ ድምጻቸውን ማጥፋታቸው ውዥንብር ለሚነዙ ወገኖች ዕድል ስለሚከፍት፣ በየጊዜው የሚገኙበትን ሁኔታ ለህዝባቸው በማሳወቅ፣ ሀገርና ህዝብን ከአላስፈላጊ ሽብርና ውዥንብር ቢያድኑ መልካም ነው ብለዋል።

  ድሮ አስረኛ ክፍል ሳለን ነፍሰ ቀጭኑ የኬሚስትሪ መምህራችን እንዲህ ሲሉ ጠየቁን:-
“ውሃ ከምን እና ከምን ንጥረ ነገሮች ነው የተፈጠረው?” ብዙ ተማሪዎች ይህችን ቀላል ጥያቄ ለመመለስ ተቅለበለብን። መምህሩ ግን  ከሁሉም ተማሪ ይልቅ ትኩረታቸውን  ቦጋለ ላይ አድርገው እንዲመልስ አስገደዱት።
ቦጋለ ከእንቅልፉ የተነሳ ይመስል አይኑን አሻሽቶ ትንሽ ቆየና መምህሩ ጥያቄውን እንዲደግሙለት ጠየቃቸው። (በነገራችን ላይ የቦጋለ አባት ልጃቸው ትምህርት እንዳይገባው ተደግሞበታል ብለው ስለሚያስቡ፣ እሱን ይዘው ያልተንከራተቱበት  ጸበል አልነበረም። ኋላ ላይ ቢታክታቸው ጊዜ እርግፍ አድርገው ተውት! እርሱም ትምህርት አይንህን ላፈር ብሎ ማንበብና ማጥናቱን እርግፍ አድርጎ ተወው)
“እኛ የምንጠጣው ውሃ ከምንና ከምን ውህደት ተፈጠረ?” ብለው ጥያቄውን ደገሙለት።
“ውሃ ልማት እና ቀበሌ ተዋህደው በገጠሙት የቧንቧ መስመር ነው የተፈጠረው!” ብሎ ሲመልስ ያልደነገጠ ተማሪ አልነበረም። ሁላችንም እያሾፈ ነው ብለን በትኩረት አየነው። እሱ እቴ!
ልቡ ደጭ እንኳ አላለም! ሰው እንዴት ይህን የሚያክል ተራራ ስህተት ሰርቶ ትንሽ ሀፍረት እንኳ አይሸብበውም?
“ስ! ውይ ይቅርታ” አለን መልሶ… በቃ ኦክስጂንና ሀይድሮጅን ታውሰውት ነው ማለት ነው ብለን ማስተካከያውን በጉጉት መጠባበቅ ያዝን! ቦጋለ እጅ አውጥቶ መልሶ፣ የተሳሳተውን አውቆ ትክለኛ መልስ ከመለሰ፣ ዘጠነኛው ሺህ  አልፎ አስራ ዘጠነኛው ሺህ ገብቷል ማለት ነው በቃ! ቦጌ ጉጉታችን ላይ በረዶውን  ሲከለብስ፤
“ቅድም ተሳስቼ ነው መምህር! እህ ህ-- ውሀ ልማት እና ሰሜን ሸዋ ዞን በመተባበር ነው” ብሎ እርፍ አለው። ነፍሰ ቀጭኑ መምህራችን በንዴት ተነፋፍተው ነብር አከሉ! አለ አይደል ቤት ውስጥ ድመት ስትቆጣ እንዴት ነው ኩፍ የምትለው?
መምህራችን ኩፍ አሉ።
በስመአብ!
 አስተማሪ ሲናደድ ለካ እንደዚህ ነው?
ከአስተማሪም ሁሉ ደግሞ ኬሚስትሪ አስተማሪ ሲናደድ በጣም ያስፈራል። የሆነ ሰልፈሪክ አሲድ ከላብራቶሪ አንስተው ፊቱ ላይ የሚከለብሱበት ሁሉ መሰለን። የቦጋለና መምህራችን መጨረሻ የተዘጋው ዶሴ ሊሆን ነው ስንል ሰጋን!
“ተነስ!”
ቦጋለ ተነሳ። ደግሞ አነሳሱ እኮ እንደ ንጉስ ክቡር ዘበኛ ቀብረር ኮራ ብሎ ነው። ግዳይ የጣለ ጀግና የነብር ቆዳ ለብሶ ቢመጣ እንኳ መቼ ይሄን ያህል  ይጀነናል? ጅ---ንን--ን--ን ቅብርርርርርርርር--
ከሴክሽን አንደኛ  የሚወጣው ፍቅሩ የሚባለው ቸካይ ተማሪ እንኳ መምህር ሲያስነሳው አንገቱን ሰበር ያደርጋል እኮ!
ቦጌማ ጭራሽ ተንጠራራ… ደረቱን ነፋ!
“እነ ሚካኤል፣ እነ እዮብ፣ እነ አቤል-- ኢንጅነር ወይ ዶክተር ሲሆኑ ሻንጣ ተሸካሚያቸው እንደምትሆን አልጠራጠርም” ብለው ሞራሉ ላይ ቀዝቃዛ ውሃቸውን ከለበሱት። በቃ ቦጊሻ ሊተነፍስ ነው አልን!
ደግሞ እኮ እንደፈራነው ከወራት በኋላ ማትሪክን ወደቀ። እኛ ፈተናውን በጥሰን አለፍን።
እኛ አስራ ሁለተኛ ክፍል አልፈን ለዩኒቨርስቲ ስንዘጋጅ፣ ቦጋለ የሆነ ትምህርት እንደከረሜላ አሽጎ የሚሸጥ ኮሌጅ ዲፕሎማ መማር እንደጀመረ ሰማን። አውቶቡስ ተራ  አለመሄዱም የመምህሩ ትንቢት  እውን እንዳይሆን ስለሰጋ እንጂ የሱ መጨረሻ ከወያላነት ይዘላል ብሎ ማን ያስብ ነበር?
ግን ሁለተኛ ዓመት ተማሪ ስንሆን ቦጋለ ቀበሌ ስራ አግኝቶ መግባቱ ተነገረን። ያኔ በሱ ሙድ ያልያዘ አልነበረም። እንደውም አንድ ቀን ፍቅሩ የሚባለው ቸካይ የነበረ ተማሪ ወደኔ ጠጋ ብሎ፤ “ቦጌ በዚህ ከመሬት አልሮ ማርስ የምትባል ፕላኔት ላይ እንኳ በማይገኝ ድድብናው ቀበሌ ስራ ማግኘቱም ተመስገን ነው” ብሎ ገለፈጠ። “ቦጋለ እኮ ቀን ስራ እንኳ ይበዛበታል። እንደ ህንዶች ሰባቴ  ቢፈጠር ሰባት ጊዜም ትምህርት አይገባውም” አለን ቀጥሎ።
ሁላችንም ጎበዝ ተብዬ ተማሪዎች ስንመረቅ ግን የነፍሰ ቀጭኑ ሰውዬ እርግማን ለቦጋለ ምርቃት ሆኖ እርፍ አለው።
የከተማችን አስተዳደር ተመራቂ ተማሪዎች ተደራጅታችሁ ኮብልስቶን አንጥፉ ምናምን ብሎ በስብሰባ ሰበብ ሲጀነጅን፣ ቦጌ ተከብሮ የከተማችን ከንቲባ ሆኖ ነበር።
ጭራሽ እዛ አመዳችን ቡን ባለ ተመራቂ ተማሪዎች ፊት ቀርቦ፣ ስለ ስራ ፈጠራ ሰፊ ማብራሪያ ሰጠን።
 አቤት የምስሉ ፍጥነት! አቤት የንግግሩ ስድርነት! መጥበሻ ሆኖ የተማሪውን ልብ አቀለጠው። ከኔ ጎን ተቀምጣ የነበረችው ጸሐይ የምትባል ጓኛችን፣ ዛሬውኑ ጀበና እና ስኒ ገዝቼ ስራ ካልጀመርኩ በሚል ሀሳብ ጦዛ ብንን ብላ ጠፋች።
“ኢንጅነር ነን ዶክተር ነን ብላችሁ አትኮፈሱ፤ ጀበና ቡና ብታፈሉ ትችላላችሁ። ለምሳሌ ሚካኤል እዮብ አቤል በኢንጅነሪንግ እና ዶክትሬት ተመርቃችሁ ሰፈር ለሰፈር ከምታውደለድሉ---ጀበና ቡና ብታፈሉ ምን ችግር አለው? ብሎ በምሳሌነት ጠቀሰን። እኔ እንዳስተማረን ሳይሆን  እንደ ሰደበን ቆጥሬው እሳት እንደነካው ላስቲክ ተኮራመትኩኝ።
አቤል፣ እዮብ፣ ሚኪ ምንም ጎበዝ ተማሪ ሆናችሁ ስታስጨንቁን ብትኖሩም፣ አሁን ግን መጨረሻችሁ እጣን እያጫጫሱ፣ አላፊ አግዳሚውን መካደም ነው ማለቱም አይደለ?
እዮቤ ጓደኛችን ፊቱ በርበሬ ሆኖ ቀላ!
አይ መንግስት የስራህን ይስጥህ፤ አንድ የተከበርኩ ዶክተርን ለመንደር ስኩፒኒ አሳልፈህ ትሰጠኝ ብሎ ክፉኛ ቆዘመ! እኔም አነጋገሩ ትንሽ ሸንቆጥ ስላደረገኝ፣ ከስብሰባው በኋላ ቦጋለን ለማናገር ከተቀመጥኩበት ተነስቼ ተራመድኩኝ። ዛሬ ምንም ጉድ ይለይለታል!
በዛ ቢባል ከንቲባውን ገላመጥክ ተብዬ ብታሰርም አይደል? የልጅነት ጓደኛዬ ስለሆነ ትንሽ ራሮት ተሰምቶት፣ ከሳምንት በኋላ ራሱም ሊያስፈታኝ ይችላል የሚል ድፍረት አደረብኝ። ጀርባውን ተከትዬ ተጠጋሁት። በሰዓቱ ከየት መጣ ያልተባለ ጠባቂው በመዳፉ ጨብጦ አሽቀነጠረኝ። የጠባቂው መዳፍ ጎትቶ እዛው የተመረቅሁበት ዩኒቨርስቲ ግቢ ሊዶለኝ  ምን ቀረው? ቀና ብዬ  አየሁት! “ምን አጠፋሁ አለቃ?”
ፈርጣማው ጠባቂ በቁጣ ቱግ ብሎ እንዲህ አለኝ፡-
“አንተ ምን አይነት ደፋር ነህ ባክህ? ክቡር ከንቲባችንን  ለመቅረብ አይደለም ሻንጣቸውን ለመሸከም ብትመጣ እንኳ ማስፈቀድ ነበረብህ”
(ከሚካኤል አስጨናቂ “ሸግዬ ሸጊቱ” የወግ መድበል የተወሰደ)

  • 61.3 ቢሊዮን ብር አጠቃላይ ገቢ አስመዝግቧል
         • በቴሌ ብር ከ21.8 ሚ በላይ ደንበኞች በማፍራት፣ 303.ቢ ብር ተንቀሳቅሷል
         • ከፍተኛ ግብር በመክፈል ለ3 ተከታታይ ዓመታት የፕላቲኒየም ደረጃ ተሸላሚ ሆኗል


           ኢትዮ ቴሌኮም በበጀት ዓመቱ 61.3 ቢሊዮን ብር አጠቃላይ ገቢ በማግኘት የእቅዱን 87.6 በመቶ  ማሳካቱን ባለፈው ሐሙስ ባወጣው መግለጫ  አስታውቋል፡፡  
ይህ ገቢ ካለፈው በጀት ዓመት ገቢ ጋር ሲነጻጸር የ8.5 በመቶ  እድገት ያለው ሲሆን በበጀት ዓመቱ በተለያዩ የሀገራችን ክፍሎች በተለይም በሰሜኑ የሀገራችን ክፍል ባጋጠሙ የጸጥታ ችግሮች ምክንያት 3,473 የሞባይል ጣቢያዎች አገልግሎት መስጠት ባለመቻላቸው ከታቀደው የገቢ እቅድ አኳያ ክፍተት እንዲፈጠር አድርጓል ያለው ኩባንያው፤ የጸጥታ ችግሩን በወቅቱ መቅረፍ ቢቻልና አገልግሎቱን በሁሉም የሀገሪቱ ክፍል መስጠት ቢቻል ኖሮ ግቡን ሙሉ በሙሉ ማሳካት የሚቻል እንደነበር ያሳያል ብሏል፡፡
ሆኖም ካሉት ተግዳሮቶች አንጻር የተመዘገበው የገቢ አፈጻጸም እጅግ አበረታች ሲሆን ይህ ውጤት ሊገኝ የቻለው የደንበኞች የቴሌኮም አጠቃቀምን ለማሳደግና ተሞክሯቸውን ለማሻሻል የሚያስችሉ የኔትወርክ ማስፋፊያ፣ የአገልግሎት ጥራት ማሻሻያ እንዲሁም የደንበኞችን ተጠቃሚነት የሚያሳድጉ ወቅታዊነትን የተላበሱ 67 አዳዲስ እና 77 ነባር የሀገር ውስጥና የዓለም አቀፍ ምርትና አገልግሎቶችን በማሻሻል ለደንበኞች ለማቅረብ በመንቀሳቀሱ ነው  ተብሏል፡፡
የተገኘው የገቢ ድርሻ በአገልግሎት አይነት ሲታይ የድምጽ አገልግሎት 51% ድርሻ ሲኖረው፤ ዳታና ኢንተርኔት 27%፣ ዓለም አቀፍ ገቢ 10%፣ እሴት የሚጨምሩ አገልግሎቶች የ5.7%፣ እንዲሁም ሌሎች አገልግሎቶች 6.6% ድርሻ አላቸው፡፡ የውጭ ምንዛሪ ከሚያስገኙ አገልግሎቶች 146.6 ሚሊዮን ዶላር የተገኘ ሲሆን ይህም የእቅዱን 82.3% ያሳካ ነው ብሏል - ኢትዮ ቴሌኮም በመግለጫው፡፡
ኩባንያው በበጀት ዓመቱ የገቢ አማራጮችን ለማስፋፋት ከሚያደርገው ዘርፈ ብዙ ጥረት በተጨማሪ  ወጪን በአግባቡ የመጠቀም እንዲሁም አላስፈላጊ ወጪዎችን ለማስወገድና በአጠቃላይ ኩባንያውን ውጤታማና ምርታማ ለማድረግ የሚያስችል የወጪ መቆጠብ ስትራቴጂ (DO2SAVE & cost optimization strategy)  በመቅረጽና ተግባራዊ በማድረግ 5.4 ቢሊዮን ብር ወጪ በመቀነስ ከፍተኛ ውጤት ማስመዝገብ  ተችሏል፤ ተብሏል፡፡
“የአገልግሎታችን ተጠቃሚ ደንበኞች ብዛት 66.59 ሚሊዮን የደረሰ ሲሆን የበጀት አመቱ አፈፃፀም ከባለፈው በጀት ዓመት ተመሳሳይ ወቅት አንጻር የ18.4% እድገት እንዲሁም ከእቅድ አንጻር የ104% አፈጻጸም አስመዝግቧል።” ያለው ኢትዮ ቴሌኮም፤ “በአገልግሎት አይነት ሲታይ የሞባይል ድምፅ ደንበኞች ብዛት 64.5 ሚሊዮን፣ የመደበኛ ብሮድባንድ (Fixed Broadband) 506.8 ሺህ፣ የመደበኛ ስልክ ደንበኞች 885.3 ሺህ እንዲሁም የዳታና ኢንተርኔት ተጠቃሚዎች 26.1 ሚሊዮን ናቸው።” ብሏል፡፡
ኢትዮ ቴሌኮም፤ የአገሪቱን የዲጂታል ትራንስፎርሜሽን ራዕይን ዕውን ለማድረግ ባለው ቁርጠኝነት፣ የቴሌኮም አገልግሎቶችን የማዘመንና የማሻሻል ጥረቱ ቀጣይ እርምጃ የሆነውን የ5G የሞባይል ቴክኖሎጂ የሙከራ አገልግሎትን በአዲስ አበባ ከተማ በስድስት ጣቢያዎች ማስጀመሩን አውስቷል፡፡ በተጨማሪም የኩባንያውን መሠረተ ልማቶችን በማስፋፋትና በማጠናከር የኔትወርክ ሽፋንና አቅምን ለማሳደግ እንዲሁም መሰረተ ልማቶችን በማከራየት ተጨማሪ የገቢ ምንጭ ለማግኘትና የአገልግሎት ጥራትን ለማሳደግ የሚያስችሉ አጠቃላይ 217 የፕሮጀክት ሥራዎች በመከናወን ላይ መሆናቸውን ጠቁሞ፤ የ4G/LTE እና 4G/LTE Advanced ማስፋፊያዎች፣ የሞባይል ጣቢያዎች ማስፋፊያ፣ ስማርት ፖሎች ተከላ፣ የሞባይል መኒ ሲሰተም ማስፋፊያ በዋናነት የሚጠቀሱና የተጠናቀቁ ፕሮጀክቶች ናቸው፤ ብሏል፡፡
ከዚህም ባሻገር የቀጣይ ትውልድ የቢዝነስ ሰፖርት ሲስተምን (Next Generation Business Support System (NGBSS)) የማዘመንና የማሳደግ ስራዎች በመስራት ከደንበኞች ምዝገባ ጀምሮ የቢሊንግና አዳዲስ ምርትና አገልግሎቶችን ለደንበኞች በማቅረብ ላይ ከፍተኛ ለውጥ የሚያመጣ ሲሆን ፕሮጀክቱ በተሳካ ሁኔታ ተጠናቆ አገልግሎት መስጠት ጀምሯል፤ ብሏል ኩባንያው፡፡
የአገሪቱን  የዲጅታል ፋይናንስ አገልግሎት ፍላጎት ለማርካትና የፋይናንስ አካታችነትን ለማረጋገጥ የሚያስችለው የቴሌብር አገልግሎት ከኢንዱስትሪው ልምድ በተለየ ሁኔታ በአጭር ጊዜ ውስጥ ከ21.8 ሚሊዮን በላይ ደንበኞችን እንዳፈራ የጠቆመው መግለጫው፤ አጠቃላይ በኢኮኖሚው ላይ የግብይት መጠኑም (Transaction Value) 30.3 ቢሊዮን ብር መድረሱን አመልክቷል፡፡
 የቴሌብር አገልግሎትን የበለጠ ተደራሽ ለማድረግና የኩባንያውን አጋሮችም ተጠቃሚ እንዲሆኑ ለማስቻል እስካሁን ድረስ 353 የኢትዮ ቴሌኮም ሽያጭ ማዕከሎች፣ 93 ማስተር ኤጀንቶች፣ ከ76 ሺህ በላይ ኤጀንቶችና ከ21 ሺህ 600 በላይ ነጋዴዎች /merchants/ ተሳታፊ ሆነዋል  ተብሏል፡፡
በተጨማሪም ከ13 ባንኮች ጋር  የኢንተግሬሽን ሥራ ተጠናቆ ከባንክ ወደ ቴሌብር ገንዘብ ማስተላለፍ የተቻለ ሲሆን ከ11 ባንኮች ጋር ከቴሌብር ወደ ባንክ ዝውውር እንዲቻል ተደርጓል ያለው የኩባንያው መግለጫ፤ የቴሌብር ሃዋላ አገልግሎት በማስጀመርና ከዓለማቀፍ ገንዘብ አስተላላፊ ተቋማት ጋር  በማገናኘት፣ በ37 ሀገራት የሚገኙ ዜጎች በቀላሉ ወደ ሀገር ቤት ገንዘብ ማስተላለፍ የሚችሉበት አማራጭ እንደተፈጠረላቸውና  ባለፉት 6 ወራት ውስጥ 974.3 ሺህ  ዶላር ለመቀበል እንደተቻለ አመልክቷል፡፡
የታለመ የነዳጅ ድጎማ ከሐምሌ ወር 2014 ዓ.ም ጀምሮ በቴሌ ብር እየተሰጠ ሲሆን ከበርካታ የመንግስትና የግል አገልግሎት ሰጭ ተቋማት ጋር የኢንተግሬሽን ሥራ በመስራት ሰፊ የኢኮሲስተም  የማስፋት ስራዎች እየተከናወኑ ይገኛል ብሏል፤ኩባንያው፡፡
ኢትዮ ቴሌኮም ለሁለንተናዊ ሀገራዊ እድገት ካለው አስተዋፅኦ በተጨማሪ ለመንግስት በተለያየ መልክ ከፍተኛ ገቢ የሚያስገባ ተቋም እንደመሆኑ በበጀት ዓመቱ  18.8 ቢሊዮን  ብር ታክስና 500 ሚሊዮን ብር ዲቪደንድ ገቢ በማድረግ የሚጠበቅበትን ኢኮኖሚያዊ አስተዋፅኦ ለመወጣት መቻሉን በመግለጫው ጠቅሶ፤ ባለፉት ሶስት ዓመታት ከፍተኛ ግብር በመክፍል በተከታታይ የፕላቲኒየም ደረጃ ተሸላሚ ሊሆን መብቃቱን ጠቁሟል፡፡

 በየዘመኑና በየአካባቢው፣ በተለያየ ቅርፅና መልክ የተተረከላት ንግሥተ ሳባ፣ በአይሁድ፣ በክርስትናና በእስልምና ሃይማኖታዊ መፃሕፍት ውስጥ የክብር ቦታ አግኝታለች።
የሰዎችን ቀልብ የሚገዙና የሚያዝናኑ ኪነጥበባዊ ጽሑፎችም፣ የንግሥተ ሳባን ትረካ በበርካታ አገራት በሰፊው አስተዋውቀዋል።
በእርግጥ፣ ትረካዎቹ ከየዘመኑ የፖለቲካ ልማዶችና ከሃይማኖታዊ ዝንባሌዎች ጋር እየተቆራኙ የተፃፉ በመሆናቸው፣ አንዱ ከሌላኛው ጋር መጣረሳቸው አልቀረም። እንዲያውም፣ በአንድ ትረካ ውስጥም፣ እርስ በርስ የሚቃረኑ ሃሳቦች በርከት ብለው ቢገኙ አይገርምም።
እንዲያም ሆኖ፣  ሁሉም ትረካዎች በጋራ የሚገልፁልን አንድ ነገር አለ። ንግሥተ ሳባ፣ “እጅግ ጥበበኛና ባለፀጋ ንግሥት” እንደሆነች ትረካዎቹ ሁሉ ያለ ልዩነት ይመሰክሩላታል።
ክብረ ነገሥት የተሰኘው መጽሐፍ ውስጥ፣ በንግሥት ሣባ ጥበብ ላይ ያተኮረውን ትረካ ለይተን ማውጣትና መመልከት እንችላለን።
የንግሥቲቱ ጥበብ ምን እንደሚመስል ከራሷ አንደበት መስማትና ማረጋገጥ አለብን። ከዚያ በፊት ግን፣ የተራኪውን ነጥቦች በአጭሩ እንይለት።
አንደኛ ነገር፣ ንግሥቲቱ በእውቀት የመጠቀች መሆኗን ተራኪው ይገልፃል።
ንግሥተ ሳባ፣ በረሃውንና ባሕሩን አቋርጣ ረዥም መንገድ የተጓዘችው፣ የንጉሥ ሰለሞንን ጥበብ በአካል ለማየት ነው። ሃሳቧ ግን፣ “ተጨማሪ እውቀትና ጥበብ ለማግኘት” ብቻ አይደለም። በቅድሚያ፣ ጥበበኛነቱን ማረጋገጥ አለባት።
በራሷ የምትተማመን ጥበበኛ ናትና፣ በእውቀትና በጥበብ ሁሉ ልትፈትነው ጭምር ነው የሄደችው። በዝና የሰማችውን የሰለሞን ጥበብ በአካል አይታ ለማረጋገጥ፣ ልኩንም ለማወቅ፣… ከባባድ ጥያቄዎችን ይዛ፣ “የእንቆቅልሽ ፈተና” አዘጋጅታ ነው ለጉዞ የተነሳችው!
ምን ይጠየቃል! ንግሥተ ሳባ፣ በብሩህ አእምሯና በምጡቅ ብቃትዋ እጅግ የላቀች፣ በራሷም የምትተማመን ጥበበኛ ንግሥት ናት።
ታዲያ፣ የንግሥተ ሳባ “የጥበብ ልህቀት”፣… ሁሌም ተጨማሪ እውቀት ለማግኘትና ለመማር ካላት ጉጉት ጋር የተጣመረ ነው። አይነጣጠሉም።
በራሷ መተማመኗም፣… ለእውነታ ከመታመንና ለእውቀት ካላት ፍቅር ጋር የተዋሐደ ነው። አይለያዩም። በሯሳ ትተማመናለች። ስህተትን ለማስተካከልም ቅንጣት አታመነታም።
“ፅኑ እምነት መያዝ” እና “የተሳሳቱ ሃሳቦችን ማስተካከል” እርስ በርስ እየተደጋገፉ እውነትን ይገነባሉ እንጂ አይጣሉም። እውነትም፣ የንግሥቲቱ ጥበብ የውሕደት ጥበብ ነው።
ንግሥተ ሳባ፣ የሥነ ምግባር መርሆችን ሁሉ የሚያዋሕድ አንድ ቃል መጠቀሟ አለምክንያት አይደለም። ለምን ቢባል፣…
ብዙ ስህተቶች፣ ጥፋቶችና ክፋቶች የሚመነጩት፣…
አንድን እውነት ከሌላ እውነት ጋር እያገናዘቡ ከማዋሐድ ይልቅ እየነጠሉ ለማጋጨት፣…
አንድን መልካም መርህ ከሌላ ተጓዳኝ መልካም መርህ ጋር እያጣመሩ ከመገንባት ይልቅ እየገነጠሉ እርስ በርስ ለማጣረስ ከሚደረግ ቀሽም ሙከራ ነው።
የንግሥተ ሳባ ጥበብ፣ እነዚህን  ጉድለቶች ያስወግዳል። Dogmatism እና Relativism ተብለው የሚታወቁ የአስተሳሰብ ቅኝቶች፣ ከአንድ ምንጭ የሚፈልቁ ስህተቶች መሆናቸውን በምሳሌነት መጥቀስ ይቻላል። መነሻ አቋማቸው እንዲህ ይላል።
በአንድ በኩል “ፅኑ እምነትን መያዝ”፣ በሌላ በኩል ደግሞ “የሃሳብ ስህተቶችን ማስተካከል” እርስ በርስ ይጋጫሉ። ተስማምተው ሊዋሐዱ አይችሉም ባይ ናቸው። በዚህም ሳቢያ፣…
አንደኛው ጎራ፣ “ጭፍን እምነትን” አፅንቶ ለመያዝ ይመርጣል። Dogmatism ይሉታል። “ለእውነታ የማይበገሩ” መርሆችን በጭፍን ይቀበላል፤ ሰዎች ላይም ይጭንባቸዋል። በጭፍን እምነት የተቧደኑ ሰዎች፣ መግባቢያ ዘዴ ስለማይኖራቸው ለመጠፋፋት ይፎካከራሉ።
ሌላኛው ጎራ ደግሞ፣ “ሁሉም ሃሳቦች የዘፈቀደና የዘልማድ ሃሳቦች ስለሆኑ፣ እኩል ናቸው” ይላል። Relativism ይሉታል። እናም፣ ህሊና ቢስነትን፣ መርህ የለሽነትንና ሥርዓት አልበኝነትን የሚያበረታታ ይሆናል። አልያም፣ Post-modernism በሚሉት  ቅኝት ላይ እንደምናየው፣ ሰዎችን በዘር ወይም በብሔረሰብ ያቧድናል። በእድሜና በፆታም ጭምር።
የንግሥተ ሳባ ጥበብ፣ ከእነዚህ ስህተቶች የፀዳ ብቻ ሳይሆን፣ ጥሩ መድሃኒት ሊሆን የሚችል ጥበብ ነው። ከጭፍንነት ወይም ከቅዠት ለመገላገል፣ በእነዚሁም ሳቢያ ከሚመጡ የመደንዘዝ ወይም የመቅበዝበዝ መዘዞች ለመዳን ይረዳል።
“ትክክለኛ ሃሳቦችን በፅኑ እምነት መያዝ” እና “የተሳሳቱ ሃሳቦችን ለማስተካከል አለማመንታት”፣ የአንድ ሳንቲም ሁለት ገፅታዎች ናቸው። ይዋደዳሉ እንጂ አይጣሉም።
የግቢያችንን በር፣ በሁለት ስም “መግቢያ” እና “መውጫ” ብለን ብንጠራውም፣ በሁለት አቅጣጫ ብንጠቀምበትም፣ “አንድ በር” እንደሆነ ምን ያከራክራል?
ሃሳብን ማስተካከል፣ “እምነትን በትክክል ያፀናልናል” እንጂ አይሸረሽርብንም። የሃሳብ ስህተቶችን ማስተካከል የሚችል ሰው፣ በእውነታ ላይና በአእምሮው ላይ ጽኑ እምነት ይኖረዋል።
በሌላ በኩል፤ ትክክለኛ ሃሳቦች ላይ የተመሰረተ ፅኑ እምነት፣… ለእውነታ መታመን ነውና፣ የሃሳብ ስህተትን እንድናስተካከል ያበረታናል እንጂ፣ በጭፍንነት ከስህተት ጋር አስሮ አያስቀረንም።
ፅኑ እምነትና ሃሳብን የማስተካከል ዝግጁነት፣ እርስበርስ ይዋደዳሉ - በንግሥተ ሳባ ጥበብ።
ኋላቀር (Primitive) ድንዛዜ እና በዘመነኛ ቅዠት (Post-modernism) መሃል እየዋዠቅን እንዳንባክንም የንግሥቲቱ ጥበብ ያግዛል። የንግሥተ ሳባ ትምህርት ዘመናት የማይሽሩት ጥበብ ስለሆነ ዛሬም ኃያል ጉልበት አለው።
ሁለተኛ ነገር፣ ጥበበኛዋ ንግሥተ ሳባ፣ ፍሬያማና የተቃና መንገድን በብልኃት የምትጠርግ፣ ትጉህ የስራ ሰው እንደሆነች ተራኪው ይገልፃል።
እውቀት፣ እንዲሁ ያለ ፍሬ ባክኖ ወይም በከንቱ መክኖ እንዲቀር አትሻም። እውቀት ኃይል እንደሆነ ገብቷታል። “ጥበብ… ኃይል ትሆንልኛለች” ብላለች ንግሥተ ሳባ - የአገሯን ሰዎች ስታስተምር።
የእውቀት ኃያልነቱና መልካምነቱ ደግሞ ፍሬያማነቱ ነው። ትጉህ ሙያተኞች በየመስኩ እጅጉን የበዛ ሃብት እንዲፈጥሩና ኑሮን እንዲያለመልሙ፣… ንግሥተ ሳባ እንቅፋቶችን ታስወግዳለች። መንገዳቸውን ታቃናለች። በፅናት ትሰራለች።
ነገር ግን፣ “ሁሉንም ነገር የምሰራላችሁ እኔ ነኝ። የናንተ እረኛ ነኝ” የሚል ስህተት ውስጥ አልገባችም።
“የስራ ፍሬ ሁሉ በኔ ትዕዛዝ የሚገኝ ውጤት ነው” አትልም።
ይልቅስ፣ ሌሎች ሰዎች ሁሉ በየሙያቸው በጥበብ እንዲሰሩ ታበረታታለች።
የራሷን ድርሻ በትጋት ታከናውናለች። ሰዎች በሰላም ሰርተው ፍሬያማ እንዲሆኑ፣ ሕግና ሥርዓትን በጥበብ ታስከብራለች።
ጥበቧ ግን ከዚህም ያልፋል።
ሕግ ተከብሮ፣ የአገር ሰላም ተጠብቆ፣ ፍትሕ እንዲፈፀም እለት በእለት፣ የመንግሥትን ሃላፊነት ማከናወን፣ ትልቅ ቁም ነገር ነው። ነገር ግን፣ ለነገ የሚተርፍ፣ ለዘመናትና ለትውልዶች የሚበጅ ሌላ በረከት ደግሞ አለ።
መሠረቱ እየፀና፣ አወቃቀሩም እየተስተካከለ፣ ዘመናትን የሚሻገር፣ በሥልጣኔ ጎዳናም የሚራመድ፣ ጥሩ መነሻ ሊሆን የሚችል “ሥርዓትና ባሕል” ማደበር፣… በጣም ከባድ ስራ ነው። ብዙ መልካም ነገሮችን አዋሕዶ የማሰብ ጥበብ የሌለው ሰው፣ አይችለውም። አያስበውም እንጂ።
እውነትም ደግሞ፣ መልካም ሥርዓትን በመገንባት ጥበቧን ያሳየች ፈር-ቀዳጅ ንግሥት መሆኗን ተራኪው ይገልፅልናል። ሦስተኛ ነገር፣ በድንቅ ብቃቷና በልህቀቷ፣ ግርማዊ ክብርን፣ እንዲሁም የተቀደሰ ሰብዕናን የተቀዳጀች የውበት ንግሥት ናት።
ከጥበበኛ ሰዎች በረከት ለብዙዎች ይተርፋል። ከዘመን ዘመን ያፈራል። ከሁሉም በላይ ግን፣ ከአርአያነታቸው የምናተርፈው በረከት ይበልጣል።… ግን የውበት ነገርስ? እስቲ፣ እንደተለመደው አሳሳችና ቀሽም ጥያቄዎችን አደራርበን እናንሳበት።
የብቃት ልህቀቷንና ቅዱስ ሰብዕናዋን ብናደንቅ፣ ይሁን እሺ። ነገር ግን፣ ከዚህ ጋር አብሮ፣ “የውበት እመቤት፣ የግርማ ሞገስ ንግሥት” ብለን ለምን እናወራለን? ብቃትና ውበት ምና አገናኛቸው? ቅዱስ ሰብዕና ከቁመናና ከግርማ ሞገስ ጋር ምን ያዛምደዋል?
የጥያቄዎቹ መነሻ ምን እንደሆነ ይገባችኋል። ያው፣ መልካም ሥነ ምግባር፣… በሆነ መንገድ አንዳች ጉዳትና ጉድለት ማምጣት አለበት የሚል አስተሳሰብ ተጋብቶብናል። መልካም ነገሮችን እርስ በርስ ማቃረን እንጂ ማሟላትና ማዋሐድ “አልለመደብንም”። መልክና ቁመና፣ አላፊና ጠፊ ናቸው የሚል አባባል ይመጣብናል። እንዲህ ባናራክሳቸው እንኳ፣ እንደ ቁም ነገር እንዲቆጠሩ ግን አንጠብቅም። ከብቃት ልህቀትና ከቅዱስ ሰብዕና ጎን ለጎን፣ ስለ ውበትና ስለ ግርማ ሞገስ ከተተረከማ፣ አይዋጥልንም። ይከነክነናል።
ብቃትና ውበት ምና አገናኛቸው?
ባይጥመንም፣ ከንግሥተ ሳባ ልሕቀትና ጥበብ ጋር፣ ወደር የለሽ ውብ መልኳና ማራኪ ቁመናዋም፣ ብዙ ተወርቶላቸዋል። በእርግጥ፣ ስለ ቁንጅናዋ ስትጨነቅ ወይም ስትደክም አይታይም።
በመልኳና በቁመናዋ እጅግ የተዋበች መሆኗን በሚገልፅልን የንግሥተ ሳባ ትረካ፣ ራሷን ለማቆንጀት ምን እንደምታደርግ አይነግረንም። የመቆንጀት ጥረት ይቅርና ሙከራም አልተጠቀሰም።
ከተለመደው ጥንቃቄና ዝግጅት ውጭ የተለየ ነገር ባታደርግ ይሆናል። ደግሞም፣ ከመደበኛው በላይ የላቀና የደመቀ ውበት፣ በመቆነጃጀት ብቻ አይመጣም።
ይልቅስ፣ የውጭ ገፅታ፣ የውስጥ ማንነትን ያንፀባርቃል። ብሩህና ክቡር ማንነቷን ከውስጥ አውጥተው የሚመሰክሩ ናቸው - መልክና ቁመናዋ።
እንዲህ ሲባል ግን፣ የውስጥ ማንነትንና ሰብዕናን ለማሞገስ፣ ውጫዊውን መልክና ቁመናን አሳንሶ ለማሳየት አይደለም። መልካም ነገሮችን ማዋሐድ እንጂ፣ አንድን መልካም ነገር ለማድነቅ፣ ሌሎች ጥሩ ነገሮችን ማንቋሸሽ፣ የንግሥት ሳባ መንገድ አይደለም።
እንደ ንግግር አስቡት። አነጋገርን ለማሳመር መሞከር ጥሩ ነው። ነገር ግን፣ የሃሳብን ትክክለኛነት ለመዘንጋት ወይም ለመሸወድ መሆን የለበትም። መልካም ነገሮችን ማጓደልና ማቃረን፣ የንግሥት ሳባ “ዘይቤ” (ስታይል) አይደለም።
ብንጠይቃት፣ “ሃሳባችንንም እናስተካክል፣ አነጋገራችንንም እናሳምር” የሚል መልስ ልትሰጠን ትችላለች።
ውስጣዊ እውቀትና ሃሳብን፣ ከውጫዊው የንግግር ለዛ ጋር አሳምሮ ማዋሐድ እየተቻለ፣ ለምን እናጣላቸዋለን? ማጣላት፣ ከአላዋቂነት የሚመጣ ጎደሎነት ነው፤ ወይም የስንፍና ስብራት።
እውቀትን ታፈቅራለች። ሃብት ማፍራትንም ትሻለች። ሁለቱን አስማምቶ ያሟላል - የንግሥተ ሳባ ጥበብ።
ለጥበበኛ  ሰው ያላት አድናቆትና አክብሮትም ሌላ ጥሩ ምሳሌ ነው። ጥበበኛን ስታፈቅር፣ የንግግሩን ቁምነገር ታደንቃለች። የአነጋገር ለዛውን ትወዳለች።
አንዱም እንዲቀርባት አትፈቅድም። ሁለቱንም ትፈልጋለች - እውቀቱንም አነጋገሩንም።
“ንግግር ያለ ጥበብ አይጨበጥም” ብላለች ንግሥቲቱ።
የጥበብ ትምህርትም ያለ ንግግር ለዛ አይሰምርም።
ማራኪ ውበትና ፅኑ ሰብዕናም፣ አንዱ ከሌላው ጋር አብሮ ይሄዳል። ጥበበኛን ማየት ትፈልጋለች። ሙያውና እውቀቱ ያስደንቃታል። መልኩና ቁመናው፣ አረማመዱና ግርማ ሞገሱም ይማርካታል። ደግሞስ ለምን ይቅርባት?
የአፍንጫና የጆሮ ቅርፅ፣ የዓይን ቀለም ወይም የፀጉር ዓይነት፣ የእግር ወይም የአንገት ርዝመት፣… ሁሉም ተመጣጥነውና ተስተካክለው ሲገኙ እሰዬው ነው። ጎላ ጎላ ማድረግ፣ ማሳመርና ማቆንጀትም፣ መልካም ነው። ግን፣ አእምሮንና የውስጥ ማንነትን ለመዘንጋት አይደለም። መሆን የለበትም እንጂ።
ያለ አእምሮ፣ ውጫዊው ውበት ባለበት አይቆይም፣ አይፈካም። በስንፍና ወይም በአላዋቂነት ምክንያት ይደበዝዛል። እየላላ እየጠመመ ይበላሻል። በአደጋ ወይም በሕመም ሳቢያ አእምሮ ላይ አንዳች ጉዳት ሲደርስ እንኳ፣ መልክና ቁመና፣ የፊት ቅርፅና አረማመድ እንደሚዛባ ጥያቄ የለውም።
ውጫዊና ውስጣዊ ገፅታዎች፣ እርስ በርስ የተሳሰሩ ናቸው። እርስ በርስ እንዲቃረኑ ማድረግ ይቻላል። ግን ተገቢ አይደለም። እርስ በርስ እንዲዋደዱ ማድረግ ነው - ጥበብ። ንግሥቲቱ ይህን ታስተምራለች።
የንግሥተ ሳባ ማራኪ ውበትና ግርማ ሞገስ፣… የማንነቷን መልክ የውስጧን ቁመና የሚመሰክሩ ናቸው የተባለውም አለምክንያት አይደለም። እውነት ስለሆነ ነው። ንግሥቲቱ ከምታስተምረን ጥበበኛ የሥነ ምግባር መርህ ጋርም ይጣጣማል።
በአንድ በኩል፣ የግል ብቃትን፣ ጀግንነትንና የላቀ ራዕይን የራሷ በማድረግ፣ ልዕልናን ተቀዳጅታለች።
በሌላ በኩልም፣ የሌሎችንም ብቃት በማድነቅ፣ ጀግንነታቸውን በማሞገስ፣ የላቀ ራዕያቸውንም ከልብ በማፍቀር ጭምር የሥነ ምግባር መሪነቷን አስመስክራለች።
በአጭሩ፣... የተቀደሰ ሕይወትን በእውን አሳይታለች።
እንዲያም ሆኖ፣ በጥበብ ተራቅቄ፣ በእውቀት መጥቄ ጨርሻለሁ አላለችም። ከአገሯ አዋቂዎችና ጥበበኞች፣ እንዲሁም ከጎረቤትና ከባሕር ማዶ፣ ሁሌም እውቀትን ለመገብየት ትተጋለች። በዚህ መሃልም ነው፣ የንጉሥ ሰለሞንን የጥበብ ዝና የሰማችው፤ የተደነቀችው። ታዲያ እንዲሁ ዝናውን በመስማት ብቻ አይደለም።
ማስተዋልና መጠየቅ ባሕሪዋ ነው። ዝናውን ሰማች። የሰማችውን ያህል ጥያቄዎችን ታነሳለች። አማካሪዋ፣ በአካል ሄደው ያዩትንና የሰሙትን ይተርኩላታል። ታደምጣለች። ታሰላስላለች።
እንዲህ እንዲህ ነው፣ አድናቆቷ እየጨመረ የመጣው። ለመሄድም የተነሳችው።
ውሳኔዋን ለአማካሪዎቿና ለአገሯ አዋቂዎች ገለፀች። የወሰነችበትን ምክንያት አስረዳች። እንዲህም አለች።
“ነፍሴ ጥበብን ትሻለች። ልቤ እውቀትን ለመጨበጥ ታስሳለች።
በጥበብ ፍቅር ተማርኬያለሁ፣ በእውቀት አውታሮች ተይዣለሁ።
ጥበብ በምድር ላይ ከተፈጠሩት ነገሮች ሁሉ ይበልጣልና።
ከሰማያት በታች፣ ከጥበብ ጋር የሚስተካከልስ ነገር ምን አለ?” በማለት ተናገረች ንግሥቲቱ።
በመቀጠልም፣
ጥበብ፣...
“ለልብ ደስታ፣ ለዓይን ፍንትው ያለ ደማቅ ብርሀን፣ ለእግር ግስጋሴ፣... ለደረትም ጋሻ፣ ለራስም መከታ፣ ለአንገትም ሃብል፣ ለወገብም ቀበቶ ናት” በማለት አወደሰች።
ደግማ ለማስረዳት፣ ከየፈርጁ ምሳሌዎችን ዘረዘረች።
ያለ ጥበብ፣… አገርና መንግስት፣ ሕግና ሥርዓት፣ አይቃናም።
ያለ ጥበብ ሃብትና ንብረት አይበረክትም።
ያለ ጥበብ፣ እግር በተራመደበት መሬት ላይ ፀንቶ መቆየት አይችልም።
ያለ ጥበብ፣ የአንደበት ንግግርም አይጨበጥም።… በማለት አስተማረች።
እውቀት የጎደላቸው ሰነፎች ከሚናገሩት ከንቱ ስብከት ጋር አነፃፅሩት። ንግሥተ ሳባ፣ “ጥበብ ብቻ ይኑረኝ፤ ሌላው ሁሉ ይቅርብኝ” አላለችም። እውቀትና ግንባታ፣ ሃሳብና ተግባር፣ የሥነ ምግባር መርህና የተባረከ ፍሬያማ ኑሮ እርስ በርስ የተጣመሩና የተዋሐዱ የሕይወት ገፅታዎች እንጂ፣ ተፃራሪዎች አይደሉም። ተፃራሪ ልናደርጋቸው እንደማይገባም ደጋግማ ትናገራለች።
“ጥበብ ለኔ... ስልጣኔና ኃይል ትሆንልኛለች። ጥበብ ለኔ፣ የተትረፈረፈ በረከት ትሆንልኛለች” ብላለች ንግሥቲቱ።
ይህም ብቻ አይደለም። ጥበብንና ብቃትን ማድነቅ፣ ጥበበኞችንና የብቃት ባለቤቶችን ከማድነቅ ጋር መዋሐድ እንዳለበት አስተምራለች። ታዲያ፣ የብቃት ሰዎችን ማክበር ማለት፣ ራስን ዝቅ ማድረግ ወይም ችሮታ እንደመስጠት አትቆጥረውም። አዎ፣ ጥበበኞች ክብር ይገባቸዋል። ነገር ግን፣ ጥበበኞችን ማክበር፣ “ለራስ ነው”። ጥበበኛን የወደደ፣ ጥበበኛ ማንነትን ለራሱ ይገነባል ብለለች ንግሥቲቱ።
“ጥበብን ማክበር፣ ጥበበኛውን ማክበር ነው።
ጥበብን ማፍቀር ጥበበኛውን ማፍቀር ነው።” አለች።
ጥበብን መሻትም ጥበበኛውን መሻት ስለሆነ፣ ለረዥም ጉዞ መነሳቷን አስረዳች።
የአገሬው ሰዎችም እንዲህ ሲሉ መለሱ።
“እመቤታችን ሆይ፣... ጥበብ እንኳ ሞልቶሻል። የጥበብ እመቤት በመሆንሽም ነው፣ ጥበብን ማፍቀርሽ” በማለት አድናቆታቸውን ገልፁላት።
እውነት ብለዋል። ጥበቧን ከልብ ተምረዋል።

        ከዕለታት አንድ ቀን በአንድ እስር ቤት ውስጥ በሚካሄድ አንድ የትግል ውድድር ላይ እጅግ ግዙፍና ለዐይን የከበደው መንዲስ የሚያክለው እስረኛ ተነስቶ፤
“ወንድ የሆነ ይምጣና ይግጠመኝ!” እያለ ይፎክራል።
ቀጥሎ የመጨረሻው ቀጫጫ ሰው ተነሳና፤  “እኔ እገጥምሃለሁ!” አለው።
ሰው ሁሉ ሳቀ። መቼም ጨዋታ ነው ተብሎ ይገመታል።
ግጥሚያው ተጀመረ። ግዙፉ ሰው በንቀት የቀጫጫውን ሰው አንገት በጣቱ ሊይዘው ይሞክራል። አንገቱን እንደማነቅ ብሎ። ቀጫጫው ሰው ግን ፍንክች አላለም!! አንዳንድ ለቋሳ የሚመስሉ ሰዎች እጅግ በርትተው ሲገኙ በጣም ይገርማሉ። ያስደነግጣሉም።
ግዙፉ ሰው፤ “አሃ እቺ ቀጫጫ የዋዛ አይደለችም!” ብሎ ያለ የሌለ ሃይሉን ሊጠቀም ቢሞክርም ፈጽሞ አልነቀነቅ አለችው። ቀጥሎ የሆነው ደግሞ ፈጽሞ  የማይታመን ነገር ነው። ትንሿ ሚጢጢ ሰው ጭራሽ በቀጫጫ እጇ ብብቱ ስር ገብታ በጠንካራ ጣቶቿ ስርንቅ አድርጋ ይዛ፤ ትንፋሽ አሳጠረችው። ያሁኑ ይባስ! እጅጉን ጨከነችበትና ያን አንዳች የሚያክል ግንዲላ ወለሉ ላይ አነጠፈችው።
ግንዲላው እልህ ይዞት ተነስቶ ዳግመኛ ካልገጠምኩ በማለት ያዙኝ ልቀቁኝ አለ።
ዳግመኛ አንከባለለችው። የዕለቱ የትግል ፍጻሜ ሆነ።
አገር ሳቀ፡፡ ጉድ ተባለ! የሰውነት ግዝፈት ብቻውን የአቅም መለኪያ አይሆንም። በአገርም በመንግስትም፣ በአለቃም በምንዝርም ላይ ሲከሰት የምናየው ነው።
***
አንዳንዴ ከጉልበት ይልቅ ጥበብና ብልሃት ያለው ሰው ሊያሸንፈን እንደሚችል እንመን። አስፈላጊ ሆኖ ሲገኝም ጊዜ እንግዛ እንጂ “ዘራፍ! አጉራኝ ጠራኝ”  ማለት ሁልጊዜ አያዋጣም!
እንዲያው በነገረ -ቀደም ሬዲዮውና ቴሌቪዥኑ በጄ በደጄ ነው ብለን ብዙ ባወራን ቁጥር  ብዙ ልንሳሳት እችላለን። ብዙ ቀዳዳም እንፈጥራለን። አመራር ላይ ባለን ሰዓት በክፉ ጊዜ ከምንፈጥረው ስህተት ይልቅ በደጉ ጊዜ የምንፈጥረው ይብሳል- ብዙ የመዘናጋት ዕድል አለና!
ሁልጊዜ ትልቅ ስንሆን ትንሿ ድንቢጥ ወፍ ለተራራው ያለችውን አንርሳ። If I am not big as you are not are you as small as I am (እኔ ያንተን ያህል ትልቅ  ባልሆንም አንተም የእኔን ያህል ትንሽ እንዳልሆንክ ልብ በል፣ እንደ ማለት ነው)
በመንግስትና በተቃዋሚ ሃይሎች መካከል በሚካሄደው ጦርነት ይህ እውነት ደጋግሞ ተከስቷል። እንዲያውም ስብሐት ገ/እግዚያብሄር ገና ኢህአዴግ ስልጣን ሳይይዝ በጻፈው ጽሁፍ፤ “አገርን በሴት መመሰል የተለመደ ነው። የአገሪቱ መሪ ባል ነው ብንል አማጺው ሽፍታ ደግሞ ውሽማ ይሆናል። ሽፍታው መሪውን ጥሎ መንግስት የመሆን እድል ከገጠመው፣ ውሽማ  ባል ሆነ ማለት ነው”  ብሎ ነበር። በነሐሴ 1984 የካቲት መጽሔት ላይ “ሽፍቶችና መሪዎች” በሚል ርዕስ እንደሚከተለው አስነብቦናል፡-
“መሪዎቹ ወይ በድንቁርና ወይም በራስ ወዳድነት ወይም በሌላ ምክንያት የተነሳ ወደ ነጂዎች ሲለወጡ፣ ህዝቡ መነዳት ስለሚከፋው ከውስጡ ከአንጀቱ ሽፍቶችን ያፈልቃል። እነዚህ ሽፍቶች በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ፣ በግልጽም ሆነ በስውር ከሕዝቡ ሙሉ ድጋፍ ያገኛሉ። ሕዝቡ “አቀፋቸው” ይባላል። ስለዚህም ሰነባብተው- ሰውተውና ተሰውተው ያሸንፋሉ። ሽፍቶቹ ነጂዎቹን ያስወግዳሉ። እፎይ ግልግል!... ከዚያስ?...
ከዚያማ ሽፍቶች የነበሩት መሪዎች ይሆናሉ- እነሱም ሰነባብተው በየምክንያታቸው ወደ ነጂዎች እስኪለወጡ ድረስ።  በራሺያ ሰፊ አገር እነ ሌኒን- እነ ትሮትስኪ ድንቅ ሽፍቶች ነበሩ። የዓለም አንድ ስድስተኛ ሕዝብ በሚኖርባት በቻይና አገር የተነሱት እነ ማኦ -እና ጁ..ኤን ላይ ተወዳጅ ሽፍቶች ነበሩ። በቪዬትናም እነ ሆ ቺ-ሚን የሚያስገርሙ ሽፍቶች ነበሩ። በኩባ እነ ፊደል ካስትሮና  ቼ-ጉቬራ ታይተው ተሰምተው የማይታወቁ ዓለምን የነሸጡ ሽፍቶች ነበሩ። እነዚህ ሁሉ ቆንጅዬ ሽፍቶች የህዝቡን ብሶት ይዘው ስለተነሱ ድል አደረጉ። በሽፍትነታቸው ዘመን “ተአምር ነው” ወይም “ምትሀት ነው” የሚያሰኝ ብዙ ጀብዱ ፈጸሙ። የሽፍትነታቸው ዘመን ሲተረት ሲተረክና ሲጻፍ ገድል ይመስላል። ገድል ነው፡፡ ደግሞ-ምድራዊ ሆነ እንጂ።
እንደተለመደው  አገርን በሴት ብንመስላት፣ ሽፍቶች የነበሩት ተለውጠው መሪዎች ሲሆኑ “ውሽማ የነበረው ሰውዬ ባል ሆነ” እንደማለት ነው። ሰውየው ያው ሆኖም በውሽምነቱ ሌላ፣ በባልነቱ ሌላ፡፡ ኧረ የትና የት!
ባጠቃላይ እንደው በጭፍን ያህል ስንናገር፣ በአንድ ልብ በአንድ ወኔ፣ ለአንድ ዓላማ ሲዋጉ የነበሩት ሽፍቶች፣ መሪዎች በሆኑ በማግስቱ ዓላማቸውም ልባቸውም መለያየት የጀመሩት ልዩነቶቻቸው እየበዙ እየከረሩ ሲሄዱ፣ ጠላትነት እየተንፏቀቀ መሃላቸው ይገባል። በራሽያ ስታሊን ትሮትስኪን ከአገር ያባርረዋል፡ ሽፍቶች የነበሩት የትሮትስኪ ወገኖች፣ ሽፍቶች በነበሩት በስታሊን  ወገኖች ይጨፈጨፋሉ።
በቻይና ሽፍታ የነበረው ሊዮ-ሻዎ-ቺ፣ ሽፍቶች ወደ መሪዎች ሲለወጡ መከላከያ ሚኒስትር ሆኖ ቆየ፤ ያውም አሪፍ!
ተዘርዝሮ የማያልቅ አደጋ አብረው ያሳለፉና ስንትና ስንት ድል አብረው የተቀዳጁ ነበሩ- ማኦ እና ሊዮ። በሽፍትነት ዘመን በደጉ-ዘመን። አለፈቻ!  የሽፍትነት ዘመን።
አይ ደግ ዘመን/ ለስንትና ስንት ዓመት የመሞት የመቁሰል አደጋ እያለበትም፣  ራብና ውሃ ጥም እየተጠናወተውም  አብረን ነበር እምንቆስለው፣ እምንሞተው ባንድ ላይ ነበር፣ እምንራበው፣ እምንጠማው፣ ስናገኝም አብረን ነበረ እምንደሰተው፤ ያውም አንተ ቅደም አንተ ቅደም እየተባባልን፤ አይ ውቢቱ የሽፍትነት ዘመን! ሁላችንም የሕዝባችን ኡኡታ ጠርቶን ወጣን -ከየቤታችን። ተዋጋነው  ያንን “ኡኡ” ያሰኘው፤ የነበረውን (እኛ ህዝብ ነንና፣ የህዝባችን ያካሉ ቁራጭ ነንና፣ የህዝባችንም “ኡኡታ” ውስጣችንም ነበር) እና ባንድነት ተዋጋነው - ያኔ ቢያስፈልግ አንተ ለእኔ ትሞትልኝ ነበር- እኔም ላንተ።
ዛሬ ግን ዞረን እኔና አንተ እርስ በእርሳችን ልንጋደል ሆነ? ግን  ምን መጣና እንዲህ ለወጠን? እኔም አንተም እያወቅነው? ተጋግዘን ጭራቁን  ማባረር ሌላ፤ ተጋግዘን ቻይናን መምራት ሌላ፡፡
የት ነው የተጠፋፋነው መሰለህ? ሁላችንም ለቻይና ሕዝብ ለመሞት ወይም ለማሸነፍ ወጣን። በለስ ቀናንና አሸነፍን። ቀጥሎ ምን መጣ? ያቺን ከህይወታችን አብልጠን እየወደድናት እኩል ልንሞትላት ተስማምተን የተዋጋንላትን ቻይና…
“አሁን ተራችን መጣ፤ እንምራት- እናታችንን” ስንል
 እኔ”በዚህ በኩል ይሻላል” ስል፣ አንተ “በዚያ በኩል ይሻላል” ስትል - መንገዳችን ተቃራኒ ሆነ። አንተም ከልብህ ካንጀትህ “ለቻይናችን ይበጃታል” ያልከው  ወደዚያ አመራ። እኔም ከልቤ ካንጀቴ “ለሕዝባችን ይሻለዋል” የምለው  ወደዚህ አመራ። የኔና የአንተ አብሮ መጓዝ አበቃ። እየወደድኩህ፣ እያከበርኩህም “ያንተ መንገድ ቻይናን ይጎዳል እንጂ አይበጃትም” ብዬ ስላመንኩ እቃወምሃለሁ።
አንተም እንደዚሁ ነው… ስለኔና ስለቻይናችን የምታስበው። ምነው ያንተ መንገድ ትክክል በመሰለኝና አብሬህ በተጓዝኩ! ባይሆንልኝም ያንተንና የቻይናችንን መንገድ ለመጥረግ በሞከርኩ!
ግን ባንተ ቤት የኔ መንገድ የቻይና ጥፋት፤ በኔ ቤት ያንተ መንገድ የቻይና ጥፋት።
ቻይና ከመጥፋቷ በፊት ማንም ግለሰብ መጥፋት አለበት- አንተም ሆንክ እኔ። አያሳዝንም፤ ወይ እኔ ወይ አንተ መጥፋት ሲኖርብን?  እኔና አንተ ልንቻቻል አልቻልንማ! ምናልባት ላንጠፋፋ እንችል ነበር ይሆን? ከኛ በኋላ የሚመጡ አብዮታውያን ያስቡበት። የት እንደተጠፋፋን መርምረው ይድረሱበት፡፡ እዚያ ሲደርሱ እንደኛ እንዳይጠፉ።
ወደ ዛሬይቱ ኢትዮጵያ መለስ ስንል ሂደቱ ያው ነው። አብሮ ጉዞ መጀመር፤ መፈራረጅ፣ መቧደን፣ መፋለም፤ አሸናፊው ወንበር መያዝ ፣ ሰነባብቶ ለተረኛው አስረክቦ ተዋርዶ ወህኒ መውደቅ፣  ወህኒ ማደር! አንድ ባለስልጣን ወህኒ ቤት  ሲጎበኙ፤ “ይህ ወህኒ ቤት በደንብ ይታደስ፤ የወደፊት ቤታችን ሊሆን ይችላል!” አሉ፣ አሉ።
 ከዚህ ይሰውረን!

 የአገሪቱን የንግድ ህግና የብሄራዊ ባንክ መመሪያ በማሟላት የተቋቋመው ጸሃይ ባንክ፣ ዛሬበይፋስራእንደሚጀምርአስታወቀ።
ባንኩ ይህን ያስታወቀው ከትላንትበስቲያ ረፋድ ላይ በሃያት ሬጀንሲ ሆቴል በሰጠው ጋዜጣዊ መግለጫ ነው። እንደባንኩሃላፊዎች ገለፃ፤ "ፀሐይ ባንክ ለሁሉም "በሚልመሪቃል፣ ዛሬ ስራውን የሚጀምር ሲሆንበ2.9  ቢሊዮን ብርየ ተፈረመ፣ በ734 ሚሊዮን ብር ሥራ ላይ የዋለ ካፒታልና በ373 ባለአክሲዮኖች መዋቀሩንም የባንኩ የቦርድ ሰብሳቢ አቶታዬ ዲበኩሉ፣ምክትል የቦርድ ሰብሳቢው አቶ ታደሰ አየነውና የባንኩ ዋና ስራ አስፈፃሚ አቶ ያሬድ መስፍን

በጋራ በሰጡት መግለጫ አብራርተዋል።
   ፀሐይ ባንክ፣ የባንክ ኢንዱስትሪውን ክፍተት በተረዱና ለትውልድ የሚሸጋገር ተቋም ለመመስረት ዓላማ ባላቸው አደራጆች የተቋቋመ ሲሆን ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍል ሊያገለግል በሚያስችል አደረጃጀት ዝግጅቱን አጠናቅቆ ዛሬ በይፋ ስራ እንደሚጀምር ሃላፊዎቹ ጨምረው ገልፀዋል። የፀሐይ ባንክ ዓላማ የባንክ ኢንዱስትሪውን መቀላቀል ብቻ ሳይሆን በፋይናንስ ዘርፉ በቂ ትኩረት ያላገኙትን የጥቃቅንና አነስተኛ፣ የግብርናውን ዘርፍ ፣የአምራች የአምራች ኢንዱስትሪዎችንና አዋጭ የሆኑ የፈጠራ ሃሳቦችንና ስራ ፈጣሪዎችን ተደራሽ በማድረግ እንደ መሪ ቃሉ የሁሉም አገልጋይ እንዲሆን መትጋት ነው ብለዋል ሃላፊዎቹ። ባንኩ የአገልግሎት አሰጣጥ ጥራቱን በማዘመን፣ ዘመኑን የዋጀ “ቴሚኖስ ትራንዛክትአር 21” የለቀቀውን የኮርባን ኪንግ ሲስተም በመላበስ፣ መደበኛውን የባንክ አገልግሎትና ከወለድ ነፃ የባንክ አገልግሎት እንዲሁም የቢፒሲ ኩባንያ ምርት “ስማርትቪስታ” በመጠቀም አጠቃላይ የዲጂታል ባንክ አገልግሎት ይዞ በመቅረብ በኢንዱስትሪው ውስጥ ተወዳዳሪ ሆኖ ለመስራት ቁርጠኛ መሆኑን የቦርድ ሰብሳቢው አቶ ታዬ ዲበኩሉ ተናግረዋል።
እንደ ሃላፊዎቹ ገለፃ፤ ዛሬ ባንኩ በይፋ አገልግሎቱን መስጠት ሲጀምር 30 ቅርንጫፎቹ በተመሳሳይ ሰዓት ሥራ የሚጀምሩ ሲሆን፣ በቅርቡም የቅርንጫፎቹን ብዛት ወደ 50 እንደሚያሳድግ ተብራርቷል። ባንኩ ዛሬ ስራውን በይፋ በሚያስጀምርበት ስነ ስርዓት ላይ የብሄራዊ ባንክ ከፍተኛ አመራሮች፣ የተለያዩ
ባንኮች የቦርድ አመራሮችና ፕሬዚደንቶች፣ ከፍተኛ የመንግስት የስራ ሃላፊዎችና ጥሪ የተደረገላቸው እንግዶች እንደሚታደሙም ታውቋል፡፡