• ሁሉም ሰ ው የ ሚኖረው አ ንድ ነ ገር እ የሸጠ ነው፡፡
   ሮበርት ሉዊስ ስቲቨንሰን
• ሰብዕናን ቅጠር፡፡ ሙያን አሰልጥን፡፡
   ጂተር ሹትዝ
• ጊዜህ ውስን ነው፡፡ እናም የሌሎችን ሕይወት በመኖር አታባክነው፡፡
   ስቲቭ ጆቭስ
• ከተፎካካሪዎችህ ይልቅ ለደንበኞችህ ምቹ ሁን፡፡
   ሪቻርድ ሪድ
• ህልምና እውነታ ተቃራኒዎች ናቸው፡፡ ድርጊት ያጣምራቸዋል፡፡
   ኦሳታ ሻኩር
• የምትጓዝበትን መንገድ ካልወደድከው፣ ሌላ መጥረግ ጀምር፡፡
   ዶሊ ፓርተን
• በጭንቅላትህ ሳይሆን በልብህ ምራ፡፡
   ልዕልት ዲያና
• ለአዲስ ጅማሮ ተመራጩ ጊዜ አሁን ነው::
   ማንነቱ ያልታወቀ
• በሕይወቴ ደግሜ ደጋግሜ ተሸንፌአለሁ፤ ለዚያ ነው የተሳካልኝ፡፡
   ማይክል ጆርዳን
• አንዳንዴ ትውስታ እስኪሆን ድረስ የቅጽበትን ዋጋ ፈጽሞ አታውቀውም፡፡
   ዶ/ር ሴዩስ
• ሕይወቴን መቀየር የምችለው እኔ ብቻ ነኝ:: ሌላ ማንም ሊቀይርልኝ አይደችልም::
   ካርል ቡርኔት
• ሕይወት ራስህን የማግኘት ጉዳይ አይደለም፤ ራስህን መፍጠር ነው፡፡
   ጆርጅ በርናርድ ሾው
• ሕይወትን ከወደድካት፣ ሕይወት መልሳ እንደምትወድህ ተገንዝቤአለሁ፡፡
   አርተር ሩቢንስቴይን

     ኤልያስ የሆስፒታሉ እንግዳና መቀበያ አግዳሚ ወንበር ላይ ተቀምጦ፣ ስሙ እስኪጠራ እየተጠባበቀ ነው፡፡ ይህ አዲስ ሆስፒታል ከተቋቋመ አመት እንኳን ያልሞላው ቢሆንም፤ በአጭር ጊዜ ውስጥ ዝነኛ ለመሆን የበቃው በምንም ሳይሆን፣ አሉ የተባሉ አገሪቱ ያፈራቻቸውን ሃኪሞች በውድ ገንዘብ መቅጠር በመቻሉ እንደሆነ ኤልያስ ከሁነኛ ሰው ሰምቷል። ሌላው ይህን ሆስፒታል ልዩ የሚያደርገው የፕላስቲክ ሰርጀሪ ህክምና አገልግሎት የሚሰጥ ብቸኛው ሆስፒታል በመሆኑም ጭምር ነው፡፡ የኤልያስ አመጣጥም ዋናው ምክንያት ይኸው ነበር፡።
ከወር በፊት መልካም መልካም የነበረው ፊቱ፤ የተጨማደደ የጨርቅ ኳስ ስለመሰለ፣ የተጠየቀውን ከፍሎ የቀድሞ ገፅታውን ለማስመለስ ቆርጦ ተነስቷል፡፡ የሕክምናው ቦርድ ሊቀመንበር ከመጀመርያው እንዳልወደደው መግለጽ እንወዳለን፡፡ ‹‹የባንክ ሂሳብ ደብተርህንና አንዳንድ ማንነትህን የሚገልጽ ማስረጃ አምጣ?” ባለው መሰረት፤ መታወቂያውንና የኢትዮጵያ ንግድ ባንክ ሰሜን ቅርንጫፍ የቁጠባ ሂሳብ ደብተሩን ይዟል፡፡ የባንክ ደብተሩ ተቀማጭ ሂሳብ፣ አንድ ሚሊዮን ሁለት መቶ ሃምሳ ስድስት ሺህ ብር ከሃያ አምስት ሳንቲም ጥሪት እንዳለው ያሳያል። እንግዲህ ህክምናው ምን ያህል ወጪ እንደሚፈጅ አሁን ነው የሚለየው፡፡ መቼም ይሄን ገንዘብ አንድ የሕንጻ ጥበቃ ሰራተኛ ‹እንዴት በስድስት ወራት ውስጥ ሊያፈራ ቻለ? ብሎ መጠየቅ ከማንኛውም ማሰብ የሚችል ሰው የሚጠበቅ እንደሆነ ምንም ጥርጥር የለውም፡፡ እኛም ይህንን ለማብራራት ዝግጁ ነን፡፡
የወር ደሞዙ ሁለት ሺህ አምስት መቶ ብር የሆነው የሰላሳ አምስት አመቱ ኮበሌ ኤልያስ ተሰማ፤ ከቤት ኪራይ፤ ከምግብና ከአረቄው (አንዳንድ ወጪዎቹን ሳይጨምር) ውጭ ከደሞዙ ምንም አይተርፈውም፡፡
ሕንጻው ስር ካለው ምድር ቤት፣ ሁለት ፎቆች ወደ ታች - ሶስት መቶ መኪኖች ሲያድሩ ጠባቂው እሱ ነው፡፡ ታዲያ አንድ ቀን ከሕንጻው ሰባተኛ ፎቅ ላይ የሚኖር ሃብታም፤ ጀሪካንና የፕላስቲክ ቱቦ ይዞ መጣና የመኪናውን የነዳጅ ታንከር ከፍቶ ጎማውን ወደ ታንከሩ ሰዶ፣ በአፉ ነዳጁን በመሳብ ወደ ጀሪካኑ ሲቀደ ተመለከተ፡፡ ቱጃሩ ወደ አስር ሊትር ያህል ቀዳና ጀሪካኑን ይዞ ወደ ፎቅ ወጣ። ከዚያ ቀን በኋላ የኤልያስ የሲሳይ በር ተከፈተ ማለት ይቻላል። ከሚጠብቃቸው መኪኖች ውስጥ እሩብ ያህሉ የነዳጅ ታንከራቸው ቁልፍ የለውም፡፡ በቀን ከሃምሳ መኪኖች ከአንድ ሊትር እስከ አምስት ሊትር መቅዳት ጀመረ፡፡ ከግብረ አበሮቹ ጋር ከህንጻው እያወጣም አንዱን ሊትር በሃያ ብር ይቸበቸብ ያዘ፡፡ ይሄም በጣም አስደሳችና የማይነጥፍ የገቢ ምንጭ ሆነለት፡፡ ለስድስት ወራት ያህል ሁኔታው ሳይቋረጥ ቀጠለ፡፡ ልክ የዛሬ ወር ያልተጠበቀ ነገር ተፈጠረ፡፡ የገቢ ምንጩ ድንገት ተቋረጠ፡፡ ነገሩ እንዲያው ዝም ብሎ አልነበረም የቆመው፡፡ የሱ ያልነበረው ነገር ከሱ ሲሄድ፤ የሱ የነበረውንም ይዞበት ጭምር ነው የሄደው፡፡
አንድ ቀን እንደለመደው አንዱን መኪና ከፍቶ ጎማውን ወደ ታንከሩ ካስገባ በኋላ ነዳጁን ሲመጥ፣ አፉና ፊቱ ላይ ተደፋ፡፡ ያኔ ፊቱ በእሳት ተጠበሰ፡፡ የላይኛው ከንፈሩ፣ አፍንጫውና አገጩ እንዳልነበሩ ሆኑ፡፡ መልከ መልካሙ ኤልያስ፤ ሌላ አሰቃቂ ፍጡር መሰለ፡፡
ቀን ላይ ባለመኪናው አንድ ጀሪካን ነዳጅ ይዞ ወደ አንድ የሕንጻ መሳርያ ጎራ ብሎ ነበር፡፡ የገዛውን ገዝቶ ሲወጣ፣ አጠገቡ የሱ አይነት ቢጫ ጀሪካን ሰልፈሪክ አሲድ የያዘ የሌላ ገበያተኛ ጀሪካን መሬት ላይ ተቀምጧል፡፡ ባለመኪናው ሂሳብ ሲከፍል ሌላው ገበያተኛ፣ የባለመኪናውን ነዳጅ የያዘ ጀሪካን የራሱ መስሎት ይዞት እብስ አለ፡፡ ባለመኪናው ከፍሎ ሲጨርስ፣ አሲድ የያዘውን የሱ ያልሆነ ጀሪካን ይዞ ከሱቁ ወጣ፡፡ መኪናውን ምድር ቤት ሕንጻው ጋ አቁሞ፣ ወደ ቤቱ ከመሄዱ በፊት በጀሪካን የነበረውን አሲድ ወደ መኪናው የነዳጅ ታንከር ገለበጠው፡፡ እንግዲህ ያንን አሲድ ነበር ኤልያስ የተጋተው፡፡
***
ሆስፒታሉ ውስጥ ተራውን ሲጠብቅ የነበረው ኤልያስ፤ ስሙ ተጠራና የቦርዱ ሊቀ መንበር ወዳለበት ዘጠኝ ቁጥር ቢሮ አመራ:: ፊቱ በስካርቭ ቢሸፈንም ጉዳቱ ክፉኛ ስለነበር፤ ሊደብቀው አልቻለም፡፡ ሰው ሁሉ አፍጦ ያየዋል፡። ወደ ቢሮው ገባና ወንበር ላይ ተቀመጠ፡፡
ጉረኛው የሆስፒታሉ የቦርድ ሊቀ መንበር ገና እንዳየው ነበር የጠላው፡፡ ሃይሉንና ስልጣኑን እሱ ላይ ለማሳየት ቆርጦ የተነሳ ይመስላል፡፡ ነገሩ ሥራው፤ እንደ ትልቅ ሆስፒታል ስራ አስኪያጅ ያደርገዋል፡፡ ግን ይህ ሆስፒታል ከሌሎች በምን ይበልጣል? በምንም፡፡ የፕላስቲክ ሰርጀሪ ህክምና ስላለው ብቻ እንጂ ሌላ ምን አለው? ምንም!
‹‹ጉዳቱ ከባድ ስለሆነ ሕክምናው ቀላል አይደለም›› አለ ጉረኛው የቦርድ ሊቀ መንበር፤ መነጽሩን ወደ ላይ ገፋ እያደረገ፡፡ ‹‹ባደረግነው ምርመራ ብዙ ድካምና ጥበብ የሚጠይቅ ሕክምና የሚያስፈልገው እንደሆነ ደርሰንበታል። ስለዚህ ሕክምናው የሚጠይቀው ወጪ ይህን ያህል ነው” አለና፤ ትልቅ አሃዝ የተጻፈበት ወረቀት ሰጠው - እየተጀነነ፡፡ ኤልያስ ወረቀቱን ተቀብሎ በግርምት አትኩሮ ተመለከተው፡፡ ሊቀ መንበሩ የባንክ ደብተሩን አልተመለከተም፡፡ ታዲያ እንዴት ይህንን ቁጥር ሊጽፍ ቻለ? አንድ ሚሊዮን ሁለት መቶ ሃምሳ ስድስት ሺህ ብር ከሃያ አምስት ሳንቲም፡፡ ኤልያስን ወደ ተፈጥሮ መልኩ ለመመለስ የተጠየቀው ገንዘብ የባንክ ደብተሩ ላይ የሰፈረው ነው - እቅጯን!       

            ከዕለታት አንድ ቀን የሰፈር ባለቅኔዎችና ገጣሚያን አንድ ድግስ ላይ ተገናኙ፡፡ ቀጥለው ሙግት ገጠሙ፡፡
የመጀመሪያው ገጣሚ፡-
‹‹እባክሽ እናቴ ራቤን ተቆጭው
አንቺን ይፈራሻል አንጉተሽ ስትሰጪው››
ሁለተኛው ገጣሚ፡-
የትልቅነት ማቆሚያው እምን ድረስ ነው?
ሦስተኛው መለሰ፡-
የእኛ ልብ የፈቀደው ድረስ ነው
አራተኛው፡-
ተነሳ ወንድሜ መንገድ እንጀምር
እኔም ቅሌን ይዤ አንተም አገልግል
የመጀመሪያው ተበለጥኩኝ በሚል ስሜታዊ ትኩሳት፡-
አስቤ ጨረስኩት የፈረሴን ጉልበት
አንድ ቀን ደስ ብሎኝ ሳልቀመጥበት  
…ሲል ግጥም አዋጣ፡፡
ተወዳጅ የሆነው ግጥም ግን ሶስተኛው ሆነ፡፡
***
ተስፋችን ወደ ላይ እንጂ ቁልቁል ለማሽቆልቆል ከቶም አይገባውም፡፡ ምነው ቢሉ ኋላ ቀና ማለት እንዳይቸግረን ነው፡፡ አንዴ ያጣነውን እድል መልሰን እንዳናጣው፣ በጥንቃቄ መጓዝ ያለብን ያለ ጥርጥር አሁን ነው፡፡ በጭራሽ ታላቅ ነን እያልን ስንኩራራ፡-
‹‹ኩራትና ትዕቢት የሞሉት አናት
ሰይፍና ጎራዴ የመቱት አንገት
አይገላገሉም እንዲህ በቀላሉ
እመሬት ላይ ወድቀው ሳይንከባለሉ››
የትውልድን ተስፋና ምኞት ቀርፀንና አሳምረን፣ መማር ላለበት ተረካቢ ትውልድ በወግ በማዕረጉ ተገቢውን ርክክብ ለማድረግ ጥኑ ጥረት ይጠይቃል፡፡ ተረካቢው ትውልድ፤ በከባድ መራሄ - ግብር ውስጥ ለመጓዝ፣ የሕብረተሰባችንን ተቋማዊ መዋቅር፣ ተገቢውን አስተውሎት ለመቸር፣ ብርቱ ጥረት መፍጠርና መታገል መጀመር ይኖርባቸዋል፡፡
አካሄዳችንን ወደ ተቋማዊ መልክ ማፅዳት ያሻናል። ተቋማዊ ዕድገት ጥናት ይፈልጋል። ጥናቱ ደግሞ አጥኚ ይሻል፡፡
‹‹ሳይማር ያስተማረንን ሕዝብ›› ተገቢውን ምስጋና እናደርግለት ዘንድ አንድም የእኛን ቅንነት ይጠይቃል፣ አንድም ቀናነታችንን ከልቡ የሚያዳምጠን ቀና ጆሮ ያስፈልጋል፡፡ በሦስተኛ ደረጃ፤ ሥራዬ ብለው በአንድን ሕብረተሰብ ንቃተ ህሊና ለማበልፀግ ጥረት በማድረግ የሚታትሩ የተባ አዕምሮ ባለቤት ለመሆን የሚጓዝ ሞቅ ያለ ሀሳብ፣ በሳል የሆነ ንባብ፣ ውይይትና ሬኮርድ ወደ ማባዛት የመሄድ ጤናማ መንገድ ላይ ያሉ አሉ፡፡
‹‹ሳይማር ያስተማረንን ሕዝብ›› የሚለው አባባል፣ አንድ ሰሞን የፋሽን ያህል የሚጠቀስበት ዘመን ነበር፡፡ ዛሬም ከልብ ካሰብንበት ‹‹ሳይማር ያስተማረንን ሕዝብ›› ማስታወስ ጥንካሬን፣ ልባዊነትን፣ የበሰለ ትምህርትን፣ ብርቱ ንቃተ ህሊና ይጠይቃል፡፡
በገጣሚና ፀሐፌ ተውኔት መንግሥቱ ለማ ‹‹የባለ ካባና ባለዳባ መስመሮች እንደምድም፡-
‹‹ቀማኛን መቀማት ከሌባ መስረቅ
ለማቅለል ከሆነ የድሆችን ጭንቅ
በኔ ቤት ፅድቅ ነው አንድ ሰው ይሙት
አንድ መቶ ሺ ሰው ሲኖር በምፅዋት
በምናውቀው ስንሰቃይ የማናውቀውንም ፈርተን
በህሊናችን ማቅማማት ወኔያችንንም ተሰልበን
የነጋ ጠባ ሕይወት የመንቀሳወስ አቅሙ
የሕሊናችን ትርጉሙ የአዕምሮ ሚዛን ህልሙ
እያደር ከህሊናችን ይደመሰሳል ትርጉሙ››     

              የሃሳብና የሃይማኖት ነፃነት በኢራን ጥልቅ መሰረት ያለው ነው፤ እንዲያውም ከኢራናውያን ባህል ጋር የተሾመነ ነው ማለት ይቻላል፡፡ እስልምና በዚህች አገር ላይ ዋነኛ ሃይማኖት ከመሆኑ በፊትም ሆነ በኋላ አናሳ የሃይማኖት ቡድኖች በነፃነት ኖረዋል፤ አብላጫው ሕዝብ በሚከተለው ሃይማኖት ገደቦች አልተጣሉባቸውም፡፡
የታሪክ ልሂቃን እንደሚሉት፤ መለኮታዊ (ቅዱስ) ሃይማኖቶች በዚህች ምድር ላይ ሁልጊዜም የሚገባቸውን አክብሮት ሰጥተዋል፡፡ ከቅድመ እስልምና ዘመን አንስቶ ክርስትያኖችም በነፃነት ሲኖሩ ቆይተዋል፡፡ ለዚህ ሃቅ፤ የኢራን ክርስትያኖች ታሪክ ምስክር ነው፡፡ በኢራን ጥቂት ታዋቂ፣ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያናት ይገኛሉ፤ ለምሳሌ፡- በኦሩሚህ የሚገኘው የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን፣ በአይስፋሃን የቫንክ ቤተ ክርስትያንና በማኩ የቅዱስ ታዴዩስ ቤተ ክርስትያን፡፡  በኢራን በጥንታዊነቷ የምትታወቀው የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን፤ በዓለም ላይ ከሚገኙ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያናት አንዱ ተደርጋም ትቆጠራለች፡፡
የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን በዓለም ሁለተኛዋ እጅግ ታዋቂ ቤተ ክርስትያን እንደሆነች ይነገራል - የኢየሱስ ክርስቶስ የትውልድ ሥፍራ በሆነችው ፍልስጤም ከምትገኘው የቤተልሄም ቤተ ክርስትያን በመቀጠል፡፡ በኢራን ካሉ ሌሎች ታዋቂ ቤተ ክርስትያናት ውስጥ በጆልፋ፣ አይስፋሃን የሚገኘው የቫንክ ቤተ ክርስትያን አንዱ ነው፡፡ ቤተ ክርስትያኑ የተወሰኑ የኢራናውያን የሕንጻ ጥበብ ማራኪ ገጽታዎችን ያንጸባርቃል፡፡ በቤተ ክርስትያኑ ውስጥ ያሉት ስዕሎች፤ ማንም የኢራን ባለ ክህሎት ሰዓሊያን የሥነ ጥበብ ጣዕምና ምርጫ ይገልጻሉ። በቫንካ ቤተ ክርስትያን ግድግዳዎች ላይ ማንም ሰው፣ የጊዜ ሽግግር ሂደትን ማስተዋል ይችላል፡፡  
የቤተ ክርስትያን ሙዚየም ግድግዳዎቹ ከዕፁብ ድንቅ ሕንጻው ጋር ተዳምሮ፤ የሳፋቪሮ ዘመን ደማቅ የኢራናውያን ኪነ ህንጻን ወካይ ሆኖ ቆሟል፡፡
በጊዜ ባቡር ተንሻተን ወደ ኋላ ስንመለስ፣ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ6ኛውና በ9ኛው ክፍለ ዘመን ባሉት ጊዜያት፣ የቅዱስ ታዴዩስ ቤተ ክርስትያን በምዕራባዊ አዛርባይጃን ግዛት ውስጥ ነበር የሚገኘው፡፡
ይህ ቤተ ክርስትያን በኢየሱስ ክርስቶስ ሃዋርያ በቅዱስ ታዴዩስ እንደተገነባ ይነገራል፡፡ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ክርስትያኖች በየዓመቱ ወደ ቤተ ክርስትያኑ ሃይማኖታዊ ጉዞ ያደርጋሉ፡፡ በምዕራባዊ አዛርባይጃንና በአይስፋሃን ግዛቶች ውስጥ የሚገኙ ታዋቂ ቤተ ክርስትያናትን የተመለከተ አጭር ዘገባ (ሃተታ) አሰናድተናል፡፡
የምዕራባዊ አዛርባይጃን መዲና በሆነችውና በሰሜን ምዕራባዊ ኢራን፣ ከኦሩሚህ ሃይቅ አቅራቢያ (ከቱርክ ድንበር እምብዛም ሳይርቅ) በምትገኘው ኦሩሚህ እንጀምራለን። በመላው የታሪክ ሂደት፣ አዛርባይጃን፣ የኢራናውያን የእስልምና ሥልጣኔ ምንጭ እንዲሁም የተለያዩ የአርኪዮሎጂና ታሪካዊ መስህቦች ምድር በመሆን አገልግሏል፡፡
የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን
በኦሩሚህ የምትገኘው የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን፤ በዓለም ላይ አሉ ከሚባሉት እጅግ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያናት እንደ አንዱ ተደርጋ ትቆጠራለች፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ ምድርን ጥሎ በሄደ አጭር ጊዜ ውስጥ አንስቶ ቤተ ክርስትያኒቱ በዚህ ከተማ እንደነበረች ይነገራል። በአሲሪያን ቋንቋ፤ ቤተ ክርስትያኒቱ ‹‹ማርት ማርያም›› ወይም ‹‹Holy Virgin›› (ቅድስት ድንግል) ተብላ ትጠራለች፡፡
አንዳንድ የታሪክ ምሁራን፤ ይህቺን ቤተ ክርስትያን ከፍልስጤሙ የቤተልሄም ቤተ ክርስትያን ቀጥሎ ሁለተኛዋ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያን እንደሆነች ያምናሉ። አራት ማዕዘን ቅርጽ ያለው የቤተ ክርስትያኑ ሕንጻ ፈርጣማና ቀላል ነው፡፡ የቤተ ክርስትያኑ ወፍራም መሰረት በድንጋይና በሲሚንቶ የተገነባ ነው፡፡ የቤተ ክርስትያኗ ውስጣዊ ክፍል የማምለኪያ አዳራሽ፣ የመስዋዕት ማቅረቢያ፣ ጥቂት ክፍሎችና መግቢያ ታዛዎችን ያካትታል፡፡ እንደ ቀድሞው ጊዜ፣ የተለያዩ ወፍ ዘራሽ ዕፅዋት የቤተ ክርስትያኑን ውስጣዊ ክፍል አስጊጠውታል። በቤተ ክርስትያኑ ውስጥ ሃውልቶች ወይም የቅዱሳን ስዕሎች አይታዩም፤ የምስራቃዊ ቤተ ክርስትያን የመጀመሪያ አባላት በእነዚህ ነገሮች ጥቅም አያምኑም ነበር፡፡
ቤተ ክርስትያኑን ከክርስቶስ ልደት በፊት በ642 ዓመተ ዓለም የጎበኘችው አንዲት የቻይና ልዕልት፤ ለዳግም ግንባታው አስተዋጽኦ አድርጋለች፡፡ ከዚያም በቤተ ክርስትያኑ ግድግዳ ላይ በተለበጠ ድንጋይ ላይ ስሟ ተቀርፆላታል፡፡ ዝነኛው ጣልያናዊ ተጓዥ ማርኮ ፖሎ፤ ቤተ ክርስትያኗን በጉዞ ማስታወሻው ላይ የገለፃት ሌላው የቅድስት ማርያም ቤተ ክርስትያን ጎብኚ ነው፡፡ እ.ኤ.አ በ1903 ዓ.ም ታዋቂው አሜሪካዊ ኦርዬንታሊስት ፕሮፌሰር አብራሃም ጃክሰን፤ ቤተ ክርስትያኗን የጎበኘ ሲሆን ፎቶግራፍም አንስቷል፡፡
አፕሪል 15,1918 ማርፖሎስዊስ፣ የምስራቃዊ ቤተ ክርስትያን መሪ ተደርገው የተሾሙበት ሥነ ሥርዓት የተካሄደው በዚህችው ቤተ ክርስትያን ነበር - በርካታ ቁጥር ያላቸው አንጋፋ የአሲርያን የሥነ መለኮት ሊቃውንትና ምሁራን በታደሙበት። በጣም ታዋቂ የነበሩ ግለሰቦች በቤተ ክርስትያኗ ታዛ በኩል ተቀብረዋል፤ ለምሳ የጋቪላን ግዛት ሊቀጳጳስ የነበሩትና በ1874 ያረፉት ማርዩሃና ይጠቀሳሉ፡፡  
የቫንክ ቤተ ክርስትያን በአይስፋሃን
በጆልፋ፣ አይስፋሃን የሚገኘው ቫንክ፤ በኢራን ሁለተኛው እጅግ ታዋቂ ቤተ ክርስትያን ነው፡፡ ከ400 ዓመት በፊት፤ አይስፋሃን በአንድ ወቅት የሳፋቪድ ሥርወ - መንግስት መቀመጫ ነበር፡፡ ከተማው የኢማም ክሆሜይኒ አደባባይን (በቀድሞ አጠራሩ ናቅሽ - ኢ -ጃሃን አደባባይ) በዓለም እጅግ ውብ ከሆኑ የታሪካዊ ሕንጻዎች ስብስብ ጋር አካትቶ ይዟል፡፡ የኢማም ክሆሜይኒ አደባባይና በዙሪያው ያሉ ሕንጻዎች፤ በኪነ - ሕንጻ ውበትና ጥበብ ረገድ አቻ እንደሌላቸው የሚታወቅ ሲሆን የዓለም ትልቁ ባህላዊ ቅርስ ተደርገው ይቆጠራሉ፡፡ ይሁን እንጂ የቫንክ ቤተ ክርስትያን፣ ከጥበባዊና ኪነ ሕንጻ እሴት አንጻር፣ በአይስፋሃን ከሚገኙ ሌሎች ታሪካዊ  ሕንጻዎች ጋር የላቀ ሥፍራ ተቀዳጅቷል፡፡ የዛያንዴህሩድ ወንዝ በከተማው መሃል ላይ በናቅሽ - ኢ -ጃሃን አደባባይ ያሉትን ታሪካዊ ሕንጻዎች፣ የቫንክ ቤተ ክርስትያን ከሚገኝበት የጆልፋ ግዛት ይለያቸዋል፡፡
ታሪካዊው የSi- o - se ፖል ወይም 33- Arched ድልድይና ሌሎች ጥቂት ጥንታዊ ድልድዮች ሁለቱን የከተማዋን ክፍሎች በአንድ ላይ ያገናኟቸዋል፡፡ በጆልፋ ግዛት በርካታ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያናት አሉ፡፡ ከሁሉም ግን እጅግ ታዋቂው የቫንክ ቤተ ክርስትያን ነው፡፡ ቤተ ክርስትያኑ በዕድሜ ጠገብ ዛፎች የተከበበ ሲሆን ቅጥሩ ጡብ የተነጠፈበት ነው፡፡ ቤተ ክርስትያኑ በትክክል መቼ እንደቆመ አይታወቅም፡፡ ሆኖም በኢስፋሃን ከሚገኙ ጥንታዊ ቤተ ክርስትያናት አንዱ እንደሆነ ማስረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡ ቤተ ክርስትያኑ እ.ኤ.አ በ1905 ዓ.ም ዳግም ግንባታ ተደርጎለታል፡፡ አንዳንድ የታሪክ ምሁራን፤ አሁን የቫንክ ቤተ ክርስትያን በቆመበት ሥፍራ ላይ በአንድ ወቅት የአናሂታ ቤተ መቅደስ ቆሞ እንደነበር ያምናሉ፡፡ ክርስትያኖች ቤተ ክርስትያኑን  ‹‹Amenapregij›› ብለው የሰየሙት ሲሆን ትርጉሙም ‹‹አዳኝ›› ማለት ነው፡፡
ሻህ አባስ - ኢ - ሳፋቪ፤ በጆልፋ ነዋሪ ከነበሩ አርመናውያን በተገኘ ልገሳ ቤተ ክርስትያኑ ዳግም ግንባታ እንዲደረግለት ፈቀዱ፡፡ ቤተ ክርስትያኑን የተገነባበት ድንጋይ፣ በአርመንያዊ ሬቫን ከሚገኝ ሌላ ቤተ ክርስትያን ወደ ኢስፋሃን እንደተጓጓዘ ይነገራል፡። በቤተ ክርስትያኑ ላይ ከተቀረፁ ጽሁፎች የቀብር፣ የቤተ ክርስትያኑ መስራች ‹‹Khajeh Avedicp›› እንደሆነ ይገልጻል። በቫንክ ቤተ ክርስትያን በርካታ የተቀረፁ ጽሁፎች ይገኛሉ፡፡ እነዚህ ጽሁፎች የተቀረፁትና የተለበጡት በተለያዩ ታሪካዊ ወቅቶች በነበሩ ታላላቅ ሰዎች ትዕዛዝ ነበር፡፡ የኢየሱስ ክርስቶስን የቀብር ሥነ ሥርዓት የሚያሳይ እንደሆነ የሚነገርለት ስዕል ሊጎበኝ የሚገባው ነው። የቀብር ሥነ ሥርዓቱ በኢራን ሰዓሊያን ውብ ተደርጎ ተገልጿል፡፡ ሌላው መጎብኘት ያለበት ደግሞ የቤተ ክርስትያኑ ሙዚየም ነው፡፡ ሙዚየሙ በርካታ ታሪካዊ ሰነዶችንና ቁሶችን ይዟል፡፡ በሙዚየሙ ውስጥ የተቀመጡት አብዛኞቹ ቁሶች ለቤተ ክርስትያኑ በስጦታነት የተበረከቱት ወደ አውሮፓ ይጓዙ በነበሩ ክርስትያንና አርመናውያን ነጋዴዎች ነው፡፡
በአርመንኛ ቋንቋ የተጻፉ ማኑስክሪፕቶች እንዲሁም የሳፋቪዳ ነገስታት ትዕዛዞችና ደብዳቤዎች በሙዚየሙ ውስጥ ተቀምጠዋል፡፡ በቫንክ ቤተ ክርስትያን ማተሚያ ቤትም ይገኛል፡፡ ማተሚያ ቤቱ የተቋቋመው መነኩሴና የቤተ ክርስትያን መሪ በነበሩት ‹‹Khachatour Gesatatski›› የተባሉ ግለሰብ ነው፡፡ ከቤተ ክርስትያኑ አጠገብ ቤተ መጻሕፍትም ይገኛል፡፡
የቅዱስ ታዴዩስ ቤተ ክርስትያን
በኢራን ሊጎበኙ ከሚገባቸው ሌሎች ቤተ ክርስትያናት መካከል በካራ - ዝያ - ኢድ - ዲን የሚገኘው የቅዱስ ታዴዩስ ቤተ ክርስትያን አንዱ ነው፤ በምዕራብ አዛርባይጃን፣ በማኩና በበዛርጋን ግንባር መካከል የቆመው ቤተ ክርስትያን፡፡ የታሪክ ልሂቃን፤ ቤተ ክርስትያኑ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ6ኛውና 9ኛው ክ/ዘመን በነበሩት ጊዜያት ተገንብቷል ብለው ያምናሉ፡፡
ቤተ ክርስትያኑ ከክ.ል.በፊት በ1319 በተከሰተ የመሬት መንቀጥቀጥ ከፍተኛ ጉዳት ደርሶበታል፡፡ ሌሎች የታሪክ አጥኚዎች፤ የቅዱስ ታዴዩስ ቤተ ክርስትያን፤ ከክርስቶስ ሃዋርያት በአንዱ እንደተገነባ ይናገራሉ፡፡ አንዳንድ መረጃዎች እንደሚመሰክሩት፤ ከክ.ል.በፊት በ40 ዓ.ዓ ታዲዩስ ክርስትናን ለመስበክ ወደ አካባቢው ተጉዞ ነበር፡፡ ያን ጊዜ ታዲያ ታዴዩስግና ሳንዶክህት (የንጉሱ ሴት ልጅ) በንጉሱ ተሰውተዋል ይባላል፡፡
የሳንዶክህት መቃብርም በዚሁ ቤተ ክርስትያን ይገኛል፡፡ በየዓመቱ በመቶዎች የሚቆጠሩ ክርስትያን የሃይማኖት ተጓዦች፤ የታዴዩስና ሳንዶክህትን ቤተ ክርስትያንና የመቃብር ሥፍራ ለመጎብኘት ወደ ካራ - ዝያ - ኢድ - ዲን ይተማሉ፡፡        

   በጥልቅ ሃሳብና ራዕይ የጠነሰስካት አዲስ አድማስ ጋዜጣ፤ እነሆ 20 ዓመት ሊሞላት፣ ጥቂት ሳምንታት ነው የቀሩት፡፡ ውጣ ውረድና ፈተና
በበዛበት የኢትዮጵያ የነፃ ፕሬስ ዘርፍ፤ የሁለት አስርት ዓመታት ጉዞ ቀላል አልነበረም፡፡ አጽንተህ የጣልክልን መሰረት፣ አቅንተህ የቀየስክልን መንገድ
የረዥም ጉዞ ስንቅ ሆኖናል፡፡ የዚህ ሁሉ መነሻ ለዕውቀትና ለኪነጥበብ የነበረህ ጽኑ እምነት፣ ለአገራችን ለኢትዮጵያ የነበረህ ጥልቅ ፍቅርና ብሩህ ተስፋ ነው፡፡፡
ለኛ ሁሌም ህያው አርአያችን ነህ!!

 በዓለም ላይ ከ250 በላይ ጋዜጠኞች ታስረዋል

             በመገባደድ ላይ በሚገኘው የፈረንጆች 2019 ብቻ በመላው አለም ከ250 በላይ ጋዜጠኞች መታሰራቸውንና ላለፉት አመታት ከአለማችን አገራት መካከል በርካታ ጋዜጠኞችን በማሰር ቀዳሚነቱን ይዛ የዘለቀችው ቻይና፤ ዘንድሮም በአንደኛ ደረጃ ላይ መቀመጧ ተነግሯል፡፡
ተቀማጭነቱ በኒው ዮርክ የሆነው አለማቀፉ የጋዜጠኞች መብት ተሟጋች ሲፒጄ ባለፈው ረቡዕ ይፋ ባደረገው አመታዊ ሪፖርቱ እንዳለው፤ ባለፉት 11 ወራት ጊዜ ውስጥ 48 ያህል ጋዜጠኞችን ያሰረችው ቻይና፣ ብዛት ያላቸው ጋዜጠኞች በማሰር ከአለማችን አገራት ቀዳሚነቱን ይዛለች፡፡
በአመቱ 47 ጋዜጠኞችን በማሰር በሁለተኛ ደረጃ ላይ የተቀመጠችው ቱርክ መሆኗን የጠቆመው የሲፒጄ ሪፖርት፤ ያም ሆኖ ግን በአገሪቱ የታሰሩት ጋዜጠኞች ቁጥር አምና ከነበረው በ68 መቀነሳቸውን አመልክቷል፡፡ ሳዑዲ አረቢያና ግብጽ እያንዳንዳቸው በተመሳሳይ 26 ጋዜጠኞችን በማሰር በሶስተኛ ደረጃ ላይ ሲቀመጡ፣ ኤርትራ 16 እንዲሁም ቬትናም 12 ጋዜጠኞችን በማሰር የአራተኛና የአምስተኛ ደረጃን መያዛቸውንም ሪፖርቱ ይጠቁማል፡፡
በአመቱ በመላው አለም ለእስር የተዳረጉ ጋዜጠኞች ቁጥር አምና ከነበረው 255፣ በ5 ብቻ የቀነሰ ሲሆን በመላው አለም ለእስር ከተዳረጉት 250 ጋዜጠኞች መካከል 20ዎቹ ሴቶች መሆናቸውንና የሴት ጋዜጠኞች ድርሻ ከአምናው በ13 በመቶ መቀነሱን ሪፖርቱ አስረድቷል፡፡
በአለማቀፍ ደረጃ ሃሰተኛ ዜናዎችን አሰራጭተዋል በሚል በመንግስታት ለእስር የሚዳረጉ ጋዜጠኞች ቁጥር ባለፉት አራት ተከታታይ አመታት እያደገ መምጣቱን የጠቆመው ሪፖርቱ፤ በአመቱ በዚህ ሰበብ 30 ጋዜጠኞች ለእስር መዳረጋቸውንም አመልክቷል፡፡ ሲፒጄ በየአመቱ ለእስር የተዳረጉ ጋዜጠኞችን ዝርዝር በማጥናት ሪፖርት ማውጣት ከጀመረበት ጊዜ አንስቶ እጅግ በርካታ ቁጥር ያላቸው ጋዜጠኞች የታሰሩበት አመት 2016 እንደነበር የተነገረ ሲሆን፣ በአመቱ 273 ጋዜጠኞች መታሰራቸውንም ሪፖርቱ አስታውሷል፡፡

በጠፈር ላይ ከ5 ሺህ በላይ ሳተላይቶችና 20 ሺህ ስብስባሪ አካላት ይገኛሉ

          የአለማችን አገራት ለጠፈር ምርምር ከፍተኛ ትኩረት መስጠታቸውንና በርካታ ቁጥር ያላቸው ሳተላይቶችን ወደ ጠፈር መላካቸውን ተከትሎ፣ ጠፈር በሳተላይቶች መጨናነቁንና ጉዳዩ አሳሳቢ ደረጃ ላይ ደርሷል መባሉን ብሉምበርግ ዘግቧል፡፡
በጠፈር ላይ የሚገኙ ሳተላይቶች ቁጥር እጅግ እየተበራከተ ከመሄዱ ጋር በተያያዘ፣ በዘርፉ ተመራማሪዎች ዘንድ ሳተላይቶች እርስበርስ ሊጋጩ ይችላሉ የሚል ስጋት መፈጠሩን የጠቆመው ዘገባው፤ አገራት የሳተላይቶችን እንቅስቃሴ በአግባቡ የሚቆጣጠሩበትንና ያረጁ ሳተላይቶችን በአግባቡ የሚያስወግዱበትን መንገድ መፍጠር እንደሚገባቸው መነገሩን አመልክቷል፡፡
ሩስያ እ.ኤ.አ በ1957 ስፑትኒክ የተባለችውን የመጀመሪያዋን የአለማችን ሳተላይት ወደ ጠፈር ካመጠቀችበት ጊዜ አንስቶ እጅግ በርካታ ቁጥር ያላቸው ሳተላይቶች ወደ ጠፈር መምጠቃቸውንና በአሁኑ ወቅት በጠፈር ላይ 5 ሺህ ያህል ሳተላይቶች እንደሚገኙ የጠቆመው ዘገባው፤ በዚህም እርስ በእርስ ለመጋጨት የሚችሉበት ዕድል መፈጠሩን አውስቷል፡፡
ከአስር አመታት በፊት የተከሰተውና በታሪክ ሳተላይቶች እርስ በእርስ የተጋጩበት አጋጣሚ አንድ ጊዜ ብቻ ቢሆንም፣ አሁን አሁን ግን ከሳተላይቶች ቁጥር መበራከትና በቀጣይም የተለያዩ አገራትና የዘርፉ ኩባንያዎች በአስር ሺህዎች የሚቆጠሩ አዳዲስ ሳተላይቶችን ለማምጠቅ  ከማቀዳቸው ጋር በተያያዘ፣ የግጭት ስጋቱ በፍጥነት እያደገ መምጣቱን ገልጧል፡፡
በጠፈር ላይ ያረጁ የመንኮራኩር አካላትንና አገልግሎት ያቆሙ ሳተላይቶችን ጨምሮ ከ20 ሺህ በላይ ስብርባሪ አካላት ተበትነው እንደሚገኙ የጠቆመው ዘገባው፤ መሰል አካላት እየበዙ መምጣታቸውም የሳተላይቶች ግጭት ስጋቱን እያባባሰው እንደሚገኝ አመልክቷል፡፡

 የአገሪቱን ጥምር መንግስት የሚመሰርቱት 5 ፓርቲዎች በሴቶች የሚመሩ ናቸው

               የ34 አመቷ ፊንላንዳዊት ሳና ማሪን፣ ባለፈው ረቡዕ፣ የአገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆና መመረጧን የዘገበው ዘ ኢንዲፔንደንት፤ በአለማችን ታሪክ በአነስተኛ ዕድሜዋ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ቦታን የያዘች ቀዳሚዋ ሴት መሆኗን ገልጧል፡፡
ተሰናባቹን የፊንላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር አንቲ ሬኒን ተክታ አገሪቱን እንድትመራ በሶሻል ዲሞክራቲክ ፓርቲ የተመረጠችውና የትራንስፖርት ሚኒስትር ሆና ስታገለግል የቆየቺው ሳና ማሪን፣ ከሰሞኑ አምስት ፓርቲዎችን ያካተተ ጥምር መንግስት እንደምትመሰርት የጠቆመው ዘገባው፤ የአምስቱም ፓርቲዎች መሪዎች ሴቶች መሆናቸውንና ከአንዷ በስተቀር ሁሉም ከ35 አመት ዕድሜ በታች የሚገኙ መሆናቸው የአለምን ትኩረት መሳቡን አመልክቷል፡፡
የ34 አመቷ ሳና ማሪን ላለፉት አራት አመታት የፊንላንድ ፓርላማ አባል ሆና መዝለቋን ያስታወሰው ዘገባው፤ በፓርቲዎች አመኔታን በማጣታቸው ሳቢያ ባለፈው ሳምንት ስልጣናቸውን የለቀቁትን ጠቅላይ ሚኒስትር አንቲ ሬኒን ተክታ አገሪቱን እንደምትመራና በአገሪቱ ታሪክ ሶስተኛዋ ሴት ጠቅላይ ሚኒስትር ትሆናለች ተብሎ እንደሚጠበቅም ጠቁሟል፡፡
ሳራ ማሪን ወደ ፖለቲካው አለም የገባቺው የ27 አመት ወጣት እያለች እንደነበር ያስታወሰው ዘገባው፤ በወቅቱ የትውልድ ከተማዋ ታምፔሪ ምክር ቤት ሰብሳቢ እንደነበረችና በቀጣይ አመታትም በፖለቲካው ዘርፍ ንቁ ተሳትፎ ማድረጓን እንደቀጠለችና በፓርቲው ውስጥ ቁልፍ የአመራር ቦታን መያዟንም አክሎ ገልጧል፡፡
በአሁኑ ጊዜ አገራትን በመምራት ላይ ከሚገኙ የአለማችን ጠቅላይ ሚኒስትሮች መካከል ዝቅተኛ ዕድሜ አላቸው ተብለው በዘገባው የተጠቀሱት ደግሞ የ39 አመቷ የኒውዝላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ጃሲንዳ አርደን እና የ35 አመቱ የዩክሬን ጠቅላይ ሚኒስትር ኦሌኪሲ ሆንቻሩክ እንደሚገኙበትም አስታውሷል፡፡

  በአርጀንቲና የሜክሲኮ አምባሳደር ሆነው ሲያገለግሉ የቆዩትና በቅርቡ ከአንድ መደብር 10 ዶላር የሚያወጣ መጽሐፍ ሲሰርቁ ተይዘዋል የተባሉት ኦስካር ሪካርዶ ቫሌሮ፤ በመንግስት ውሳኔ ወደ አገራቸው እንዲመለሱ መደረጉን አሶሼትድ ፕሬስ ዘግቧል፡፡
የሜክሲኮ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር ያወጣውን መግለጫ ጠቅሶ ዘገባው እንዳለው፣ አምባሳደሩ ባለፈው ጥቅምት ወር መጨረሻ ላይ በአርጀንቲና ከሚገኝ አንድ ታዋቂ የመጽሐፍት መደብር፣ የህይወት ታሪክ መጽሐፍ ሲሰርቁ መያዛቸውን የበርካታ መገናኛ ብዙኃን መነጋገሪያ አጀንዳ መሆኑን ተከትሎ፣ ባለፈው ዕሁድ በአፋጣኝ ወደ አገራቸው እንደሚለሱ ተደርጓል፡፡
ቦነሳይረስ ውስጥ ከሚገኘው መደብር መፅሐፉን ሲሰርቁ በጠባቂዎች በቁጥጥር ስር የዋሉትና ለፖሊስ ተላልፈው የተሰጡት የ76 አመቱ አምባሳደር ኦስካር ሪካርዶ ቫሌሮ፤ መጽሐፉን ሲሰርቁ የሚያሳየውና በተለያዩ ማህበራዊ ድረገጾችና መገናኛ ብዙኃን በስፋት እየተሰራጨ የሚገኘው ቪዲዮ እርግጥም ትክክለኛ ሆኖ ከተገኘ፣ የሜክሲኮ የስነምግባር ኮሚቴ፣ በግለሰቡ ላይ የቅጣት እርምጃ ይወስዳል ተብሎ እንደሚጠበቅም ዘገባው ጠቁሟል፡፡  ግለሰቡ ገንዘብ ሳይከፍሉ የሰረቁት መጽሐፍ በታዋቂው የ18ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጣሊያናዊ ደራሲ ጂያኮሞ ካሳኖቫ የህይወት ታሪክ ላይ የሚያጠነጥን እንደሆነም ዘገባው አክሎ ገልጧል፡፡

     የአመቱ የጎልደን ግሎብ ሽልማት ዕጩዎች ይፋ ተደረጉ

             ታዋቂው ፎርብስ መጽሄት በ2019 የፈረንጆች አመት በሙዚቃው ኢንዱስትሪ ውስጥ ከፍተኛ ገቢ ያገኙ ዝነኞችን ዝርዝር ከሰሞኑ ይፋ ያደረገ ሲሆን ታዋቂዋ የፖፕ ሙዚቃ አቀንቃኝ ቴለር ስዊፍት፣ በ185 ሚሊዮን ዶላር ገቢ በአንደኛ ደረጃ ላይ ተቀምጣለች፡፡
ሌላው ዝነኛ ራፐር ካኔ ዌስት በ150 ሚሊዮን ዶላር የሁለተኛነት ደረጃን ሲይዝ፣ ኤዲ ሼራን በ110 ሚሊዮን ዶላር አመታዊ ገቢ የሶስተኛነት ደረጃ ላይ መቀመጡን ፎርብስ ባወጣው ዘገባው አስታውቋል፡፡
ዘ ኢግልሰ በ100 ሚሊዮን ዶላር፣ ኤልተን ጆን በ84 ሚሊዮን ዶላር፣ ጥንዶቹ ጄይ ዚ እና ቢዮንሴ ኖውልስ እያንዳንዳቸው በ81 ሚሊዮን ዶላር፣ ካናዳዊው ራፐር ድሬክ በ75 ሚሊዮን ዶላር፣ ፒዲዲ በ70 ሚሊዮን ዶላር፣ ሜታሊካ በ68.5 ሚሊዮን ዶላር እንደ ቅደም ተከተላቸው ከአራተኛ እስከ አስረኛ ያለውን ደረጃ መያዛቸውም ተነግሯል፡፡
በአመቱ ከፍተኛ ገቢ በማግኘት ከአንደኛ እስከ አስረኛ ደረጃን የያዙት ዝነኞች በድምሩ ከ1 ቢሊዮን ዶላር በላይ ገቢ ማግኘታቸውን የጠቆመው ፎርብስ፤ ይህ ገቢ ባለፈው አመት 866 ሚሊዮን ዶላር እንደነበርም አስታውሷል፡፡
በሌላ ዜና ደግሞ፣ የ77ኛው የጎልደን ግሎብ የፊልም ሽልማት ዕጩዎች ዝርዝር በሳምንቱ መጀመሪያ ይፋ የተደረገ ሲሆን፣ “ሜሬጅ ስቶሪ” በስድስት ዘርፎች በመታጨት ቀዳሚነቱን መያዙ ተዘግቧል፡፡
ሆሊውድ ፎሪን ፕሬስ አሶሴሽን ባለፈው ሰኞ በካሊፎርኒያ ይፋ ባደረገው የ2020 የጎልደን ግሎብ ሽልማት ዕጩዎች ዝርዝር ውስጥ በ34 ዘርፎች የታጨችው ሜሪል ስትሪፕ፤ በራሷ ተይዞ የነበረውን ክብረወሰን አሻሽላለች፡፡ የዘንድሮው ጎልደን ግሎብ ሽልማት ስነስርዓት በመጪው ጥር መጀመሪያ ይከናወናል ተብሎ ይጠበቃል፡፡