ዘመናዊነት የተለያዩ ሀሳቦችን ከምንም ነገር ጋር ሳያገናኙ፣ እንደያዙት ትርጉም ክብደት ማስተናገድ ነው። ይህ ማለት የትኛውንም ሀሳብ ያለምንም አጥር መመርመር ማለት ነው። ነገር ግን በተለይ በሀገራችን ከቅርብ ጊዜ ወዲህ እየተስተዋለ ያለው የዘመናዊነት ብሂል ከዚህ በጣም ይለያል። በደንብ መመርመር የሚገባቸውን ሀሳቦች ወቅታዊ እርግብግቢታቸውን እያዩ አብሮ የማራገብ፣ መንጋነት ይነበባል። ከነዚህ እርግብግቢቶች አንዱም ፌሚኒዝም ነው።
እ.ኤ.አ በ1848 እንደተጀመረ የሚታወቀው የፌሚኒዝም እንቅስቃሴ፣ አሁን ላይ 4ኛው ምዕራፍ ላይ እንደደረሰ ይነገርለታል። ይህ አብዮት ቀላል የማይባሉ ማህበረሰባዊ በደሎችን የተከላከለ ቢሆንም፣ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ግን ምህዋሩን እየሳተ ይገኛል።
እንደ ፌሚኒዝም ያሉ ለተጎጂ ማህበረሰብ ድምፅ ለመሆን የተጠነሰሱ እንቅስቃሴዎች አንዳንዴ ግባቸውን ከመምታት አልፈው ተፈጥሯዊ ምህዋራቸውን ሊስቱ ይችላሉ። ይህም የሚሆነው ይዘውት ከተነሱት ዓላማ ዘመም ማለት ሲጀምሩ ነው። ፌሚኒዝም ወንዶች በሴቶች ላይ ያደርሱት የነበረው ጭቆና የወለደው ብሶት ለበስ እንቅስቃሴ ነው። ጭቆናዎቹም በህግ፣ ሴቶችን እንደ ሁለተኛ ደረጃ ዜጋ የመቁጠር፣ እንደ ሰውም ዝቅ አድርጎ የማየት ነበሩ። በአሁኑ ጊዜ በተለይ 'በኋላቀር' አካባቢዎች ግቡን መምታት ባይችልም፣ እንቅስቃሴዎቹ በተካሄደባቸው ቦታዎች ግን ከታሰበለትም ርቀት በላይ በመጓዝ፣እንደውም ጭቆናውን ያደርስ የነበረውን 'ወንድ' በቁጥጥሩ ስር ማዋል ችሏል። የአሁኑ ምዕራፍ እንቅስቃሴ ግን፣ጉዞውን እንዳይቀጥል በራሱ የአስተሳሰብ ገመድ ተጠፍሮ ይገኛል። ጠፍሮቹም፦ እኩልነት፣ፋሽንና ታሪክ አጥላይነት ናቸው።
የበፊቶቹ ፌሚኒዝም ምዕራፎች፦ እንዲመርጡ አይፈቀድላቸው የነበሩ ሴቶችን የመምረጥ መብት ማጎናጸፍ፤የትምህርት ዕድል አያገኙ የነበሩትን ማመቻቸት፤ጾታዊ ጥቃት ይደርስባቸው የነበሩትን መከላከልና የመሳሰሉትን ጭቆናዎች ማስቀረት መነሻቸው ነበር። ያሁኑ ምዕራፍስ? የአሁኑ፣ከላይ እንደተገለጸው ጭቆናዎቹ በአመዛኙ የተቀረፉ በመሆናችው፣እላይ ታች የሚባትልበት አላማ 'እኩልነትን'፣ከተቻለም የበላይነትን ማረጋገጥ ነው።
እኩልነት ከፖለቲካዊ አውድ ዉጪ ያለቦታው ሲገባ ከተፈጥሮ ጋር ይጣረሳል። ምክንያቱም፦ ተፈጥሮ ፍጥረቷን እኩል አድርጋ ስለማታውቅና፤እኩል የማድረግ አባዜም፣ ሀሳብም ኖሯት ስለማያውቅ! እኩልነት የሰው ልጅ ‘ኢጎ’ ቋንቋ ነውና!
'“ከጥላቻ በስተጀርባ ፍቅር አለ” እንዳለው ሲግማን ፍሮይድ፣ከእኩልነት በስተጀርባም የፉክክር ስሜት አለ። ፍጥረታት እኩልነት ለምን ያሻቸዋል? ሁሉም ለየቅሉ እስከተፈጠሩ ድረስ! ተፈጥሮ ውሻን ውሻ አደረገችው፣ በግንም በግ፣ ሰውንም ወንድ እና ሴት። ከዚህ ያለፈ አላማ ለፍጥረቶቿ አልሰጠችም። ነገር ግን የሰው ‘ኢጎ’ ሁሌም አርፎ ስለማይተኛ:- መጀመሪያ የሰው ልጅ የበላይ ፍጥረት ነው ብሎ አወጀ፣ ከዚያም ወንድ በሴት ላይ የበላይ ነው ብሎ ቀጠለ፣ ከዚያም ነጭ ከጥቁር ይበልጣል ብሎ አከለ፤ አሁን ደግሞ ሀብታምን ከድሃ በካፒታሊዝሙ እያበላለጠ፣ ‘ቆንጆን፣ ከአስቀያሚ በሞዴሊንጉ እየመነጠረ መኖሩን ቀጥሎበታል። ይሄ ሁሉ ከላይ የተጠቀሰችው፣ የበላይነት ስሜትን ካልተቀዳጀች ተረጋግታ መኖር የሚያቅታት ጭንቅላቱ ውስጥ ያለችው የፍርሃት ስሜቷ ንግስት ‘የኢጎ’ ስራ ውጤት ነው።
ተፈጥሮ ሴትን ሴት፣ ወንድን ወንድ ስታደርግ፣ ጾታቸውን ብቻ አለያይታ አይደለም፣ ግብራቸውንም እንጂ። ተወደደም ተጠላም ወንድ በወንዳወንድነቱ (masculine)፣ ሴት በሴታሴትነቷ (feminine) ተለያይቶ የተሰጣቸው ገጸባህሪ አለ። ይህ ልዩነት ከጾታ ባሻገር ኢኮኖሚያዊ፣ማህበራዊና ፖለቲካዊ ተሳትፏቸው ላይ ይንጸባረቃል ማለት ነው። ወቅታዊው ፌሚኒዝም ግን ይህን ልዩነት ጆሮ ዳባ በማልበስ፣ ሴትን እንደ ወንድ በማኖር እኩልነትን ለማስፈን እየጣረ ይገኛል።
በእስያ ይን እና ያንግ የሚባል ጽንሰ ሃሳብ አለ። አንዱ ጠንካራ፣ ፈጣንና ብሩህ ሲሆን፣ አንደኛው ደግሞ የሱ ተቃራኒ ነው። አንዱ በአንዱ ውስጥ ያለና፣ ልዩነታቸውንም አስጠብቀው የሚኖሩ ናቸው። አንደኛው ከአንደኛው አይበልጥምም አያንስምም። እንደው በአንጻር ይኖራሉ እንጂ። ታዲያ ይህን ሃሳብ ለብዙ ነገር ሲጠቀሙበት፣ወንድና ሴትንም የሚገልጹት በዚህ መንገድ ነው።
ሌላው ፌሚኒዝም በዚህ ወቅት እንደ ፋሽን የመያዙ ጉዳይ አሳሳቢነት ነው። ፅንሰ-ሃሳቦች እንደ ፋሽን የመያዛቸውን ጉዳይ አሳሳቢ የሚያደርገው፣ፋሽን በባህሪው፣አንድን ነገር ወቅታዊ ሽፋን በማልበስ፣የማይመረምሩ(shallow) ተከታይ መንጋዎችን የማፍራት ጉልበት ስላለው ነው። የፋሽን ታሪክ እንደሚያሳየው፣ነገሮች 'የሆይሆይታ'(hype) ጊዜያቸውን ጨርሰው የሚከስሙ ሲሆን፤ ፌሚኒዝምም ከፋሽናዊ ብርድልብስ ራሱን ገፎ ወደ ምክንያታዊነት እስካልመጣ ድረስ የመክሰሙ ነገር፣ የጊዜ ጉዳይ ነው።
ሌላው በወቅታዊው ፌሚኒዝም ላይ በከባዱ የሚታየው ጥራዝ ነጠቅነት፦ የኋላውን ታሪክ የበደል ጥላሸት እየቀቡ ኢ-ፍትሃዊ ጥላ የመፍጠር ነው። አባቶቻችን እናቶቻችንን ይጨቁኑ እንደነበርና፣ የኋለኛው ዘመን ታሪክ ለሴቶች የግዞት እንደነበር በማተት፣ የተጠቂነት ስሜትን (victim mentality) በመጫር አሁን ላይ የነፃነት ፍንጣቂ እንደታየ መወትወት ይስተዋላል። ይሄ ሃሳብ ስህተት መሆኑን ለማሳየት ምን ያህል ሴት ነገስታት ሃገራቸውን አንቀጥቅጠው ይገዙ እንደነበር ማሰብ በቂ ነው። እንደውስ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ አይደል እንዴ እንደ መስቀል ወፍ ብቅ የሚሉትን ሴት መሪዎች ማየት ብርቅ ያደረግነው? በሃገራችን እነ ምንትዋብ፣ ሳባ፣ ህንደኬ...፤ በአፍሪካ እነ ሞረሚ፣ ናንዲ፣ አሳንቴዋ፣ ናፈርቲቲ...፤በዓለም እንደ ሁቺ፣ ኢዛቤላ፣ ኤልሳቤጥ ወዘተ...። የማይካደው ሃቅ፣ በብዙ የዓለም ቦታዎች፣ ለሴቶች ንግስናና አስተዳደር፣ የተፈቀደና አልጋ ባልጋ የነበረ አለመሆኑ ነው። ነገር ግን አሁን ለመሳል እንደሚሞከረው፣ወንድና ሴት የሰውና የእንስሳ ያህል መናናቅ ከነበራቸው፣እንዴት በሚንቃት መመራት አስቻለው? እሷስ መምራት የሚለው ሃሳብ እንዴት ውል አለባት?
ይልቅስ የድሮዎቹ ሰዎች ሴቶቹም ሴትነታቸውን፣ ወንዶቹም ወንድነታቸውን አምነውና ተቀብለው፣ ወንዱም ቤተሰቡን ማስተዳደሩ ላይ በመትጋት፣ ሴቷም ቤቷን በመምራት ድርሻቸውን የተወጡ ናቸው። ይህ ሲባል ጥፋት ያልነበረባቸው አድርጎ መውሰድ አይገባም። ነገር ግን የሚና ክፍፍላቸውን እንደ በጎ ነገር አድርጎ በመውሰድ፣እነሱንም ከጊዜያቸው አንጻር በመዳኘት፣ትሩፋታቸውንም ከአሁኑ ጊዜ ጋር በመስፋት መሄድ ያሻል።
መግቢያው ላይ እንደተገለጸው ፌሚኒዝም ጭቆናን ታግሏል። ወንድ ጡንቻውን እየተጠቀመ ይረግጣቸው የነበሩ ሴቶችን አስተንፍሷል። አሁን ላይ ላሉ ‘ስኬታማ’ ሴቶች ህልማቸውን ይኖሩ ዘንድም በር ከፍቷል። ሆኖም ግን ጭቆናን ሰበብ አድርጎ፣ ድሮም ለየቅል የነበሩትን ሰዎች፣ እኩል አደርጋለሁ ብሎ፣ ተፈጥሯቸውን እየጨቆነ ነውና ይመርመር! ይፈተሽ!
Published in
ህብረተሰብ