”--በየቀኑ የሚፈበረኩ ዘር ወለድ ወሬዎች ለትዳር መናጋት፣ ለአእምሮ ዕድገት ፀር ሆነዋል። በኢኮኖሚ አለመመጣጠን፣ ከማህበራዊ ተሳትፎዎች መገለል(ቢካተቱም የጎሪጥ መተያየት) እየተበራከት ነው። በዚች ቆራጣ ጽሑፍ ይኼን በየሰው ልብ የገባ የዘር ቁርሾ ማከም ይከብዳል። ቢሆንም ሰው ከታሪክ ካልተማረ፣ እየሆነ ካለው ነገር የተሻለውን ካልወሰደ...አጨራረሱ ይከፋል።--”
  
        «To kill a mockingbird»ን ዳሰስ ዳሰስ ሳደርግ ቆየሁ። መጽሐፉን እንደጨረስኩ ትንሽ መከፋት ፊቴ ላይ ነበር። በራሴም በሌሎችም እንደማዘን ያለ። ለምን?
ይህ ጓዳ ፈታሽ መጽሐፍ በአሜሪካ ሥነ-ጽሑፍ ቦታ የተሰጠው ዘመን ተሻጋሪ፣ የHarper Lee ሥራ ነው። ገና ከርዕሱ ጀምሮ ገላጭ የሆነ (ፍካሬውም ቀዋሚነት)የማያጣው ነው። በወፍ የተመሰሉ ንጹህ ሰዎች፣ አካባቢያቸው ባሉ መርዘኛ ሰዎች የሚደርስባቸውን ጥቃት ያጎላል። ንጹኋን ወፍ መግደል ኃጢያት እንደሆነ የማያልፈው መጽሐፉ፤ ንጹኃንን መጨቆንም ከዛ በላይ የሆነ የነፍስ ዕዳ እንዳለበት ይጠቁማል። የTom Robinsonን እንግልት ይበልጥ ይጎላል። ሥራው፣ የስካውት ፊንችን ጉዞ ተከትሎ፣ ስለ ዘረኝነትና ስለ እኩልነት እንዲሁም በአካባቢው የነበረውን ዘር ቆጠራ የተመረኮዘ ነው።
ባልዋለበት ዋልክ ተባለ_ቶም። ነጯን ደፍረሃል ብለው ሲያንገላቱት፣ ጠበቃ ሆኖ የቀረበው የተበሰልሳይዋ ገፀ-ባሕርይ አባት ነው። ጭፍን የዘር ጥላቻና ሥር የሰደደ ኢ-ፍትሐዊነትን በጫንቃው ይዞ የበደልን ጽዋ ፉት ይላል_ቶም። ጥቁርን አንየው የሚል ሐሳብ በአእምሯቸው የጸነሱት የእንግዴ ልጆች፣ መከራን እየዘገኑ በኪሱ ከተቱለት።
በልብ-ወለዱ  ውስጥ ገፀ-ባሕሪያቱ ከተለያዩ ዓላማዎችና ጭብጦች ጋር ይታገላሉ። አቲከስ ፊንች ከአቅም በላይ ተቃውሞ ቢገጥመውም እንኳ፣ ትክክለኛውን ነገር ለማድረግ የሞራልና የሥነ-ምግባር ትግል አስፈላጊነትን ወክሎ ቆሟል። ቶም ሮቢንሰን በዙሪያቸው ባለው ማህበረሰብ ኢ-ፍትሃዊ በሆነ መልኩ የሚሳደዱ ንፁህና ተጋላጭ የህብረተሰብ አባላትን ይወክላል። የኢዌል ቤተሰብ ድህነትንና ድንቁርናን የሚያመጣውን ውጤት እንዲሁም እነዚህ ምክንያቶች ለጭፍን ጥላቻና አድልዎ አስተዋፅዖ የሚያደርጉባቸውን መንገዶች ይወክላል። በአጠቃላይ፣ ልብ ወለዱ ጭፍን ጥላቻን፣ ኢ-ፍትሐዊነትን፣ ርህራሄንና ድፍረትን እንዲሁም መድልዎና ጭፍን ጥላቻን በመዋጋት ረገድ የመተሳሰብና የትምህርት  አስፈላጊነትን ይዳስሳል።
የዘር ልዩነት መገለጫዎችና መጽሐፉ፡
የቶም ሮቢንሰን የፍርድ ሂደት፡
ይህ ሰው ጥቁር በመሆኑ ነጯን ደፍረሃል ተብሎ ለአሳር የታጨ ግለ-ሰብእ ነው። በመሆኑም እርሱን ለመወንጀል የሚኼደው ጉዞ፣ የልብ-ወለዱ ቁልፍ ክስተት ነው ። ችሎቱ በከተማው ውስጥ ያለውን ጥልቅ የዘር ጥላቻና የእኩልነት መጓደል አጉልቶ የሚያሳይ ሲሆን፤ የፍትህ ስርዓቱ በጥቁሮች ላይ የሚጭበረበርበትን መንገድ አጋልጧል። አቲከስ በቶም ሮቢንሰን ላይ የሰጠው መከላከያ የዘር ኢ-ፍትሐዊነትን የሚቃወም ጠንካራ መገለጫ ነው። ከአቅም በላይ በሆነ ተቃውሞ ውስጥም ቢሆን፣ ለትክክለኛው ነገር መቆም አስፈላጊ መሆኑን ያሳያል።
የነጮች ገፀ-ባህሪያት ቋንቋና ባህሪ፡
በልብ-ወለዱ ውስጥ ነጮች ገፀ-ባሕሪያቱ፣ የዘረኝነት ቋንቋን ይጠቀማሉ፤ እና በጥቁሮች ላይ አድሎአዊ ባህሪን ያሳያሉ። በጊዜው በህብረተሰቡ ውስጥ የተንሰራፋውን የዘረኝነት ባህሪ ያሳያል።
ካልፑርኒያ፡
አፍሪካ አሜሪካዊ የቤት ሰራተኛዋ ካልፑርኒያ፣ የነጮችን ገፀ ባህሪ የዘር ጭፍን ጥላቻ የምትቃወም፣ ጠንካራና አስተዋይ ሴት ተደርጋ ትታያለች። ካልፑርኒያ፤ ጥቁር ህዝቦች አድልዎና እኩልነት ቢኖርባቸውም፣ ጭቆናን ለማሸነፍና ስኬትን ለማግኘት ያላቸውን አቅም ታሳያለች።
ወፉ፡
ይህ ወፍ፣ ለደስታው የሚዘምር ወፍ፣ ምንም ጉዳት የማያስከትል፣ በልብ ወለዱ ውስጥ ትልቅ ምልክት ነው። እንደ ቶም ሮቢንሰን እና ቦ ራድሌ ካሉ ሞኪንግ በርዶች ጋር የሚወዳደሩት ገፀ-ባህሪያት፣ ንፁህና ለአደጋ የተጋለጡ ናቸው፤ እናም በዙሪያቸው ባለው ማህበረሰብ ኢ-ፍትሐዊ ስደት ይደርስባቸዋል። ሞኪንግ በርድ፣ ዘርና ደረጃ ምንም ይሁን ምን፣ ንፁሀንና ተጋላጭ የሆኑ የህብረተሰብ ክፍሎችን የመጠበቅና ዋጋ የመስጠትን አስፈላጊነት ያሳያል።
የጥቁሮች አወካከል፡
ልብ -ወለዱ በከተማው ውስጥ ስላለው የጥቁር ማህበረሰብ ውስብስብና ልዩ የሆነ መግለጫ ያትታል። ጥቁር ገፀ ባህሪያቱ ጉልህ የሆነ አድልዎና ጭፍን ጥላቻ ሲያጋጥማቸው ጠንካራ መሆናቸውንና በሕይወታቸው ውስጥ ደስታንና ትርጉም የማግኘት ችሎታ እንዳላቸው ያሳያል። በጊዜው በሥነ ጽሑፍ ውስጥ የተለመዱ የጥቁር ሕዝቦችን የተዛባና ሰብአዊነት የጎደለው ሥዕላዊ መግለጫዎችን የሚፈታተን ሲሆን፤ የጥቁር አሜሪካውያንን የሕይወት ተሞክሮ የበለጠ ትክክለኛና ርኅራኄ የተሞላበት መግለጫ ይሰጣል።
የትምህርት ሚና፡
ትምህርት፣ በልቦለዱ ውስጥ ተደጋግሞ የሚታይ ጉዳይ ሲሆን፤ ድንቁርናንና አድሎአዊነትን ለመዋጋት ሃይለኛ መሳሪያ ሆኖ ቀርቧል። አቲከስ ልጆቹ ለራሳቸው እንዲያስቡና በዙሪያቸው ያለውን ማህበረሰብ  ጭፍን ጥላቻ እንዲጠይቁ ያበረታታል። ይህን በማድረግ የዘር ኢፍትሃዊነትን ለመቃወምና የበለጠ ፍትሃዊና እኩል የሆነ ህብረተሰብ ለመፍጠር እንዲሰሩ የሚያስፈልጋቸውን መሳሪያዎች ያቀርብላቸዋል።
የዘረኝነት  ተጽእኖ፡
ልብ ወለዱ ዘረኝነት፣ የመድልዎ ሰለባ የሆኑትንና የጭፍን ጥላቻ አድራጊዎችን የሚጎዳበትን መንገዶች ይዳስሳል። እንደ ቦብ ኢዌል እና ሜይላ ኢዌል ያሉ ገፀ-ባህሪያት፣ የዘረኝነትን እምነት በመከተላቸው ከፍተኛ ጉዳት እንደደረሰባቸው ይታያል፣ እንደ አቲከስ እና ስካውት ያሉ ገፀ-ባህሪያት ግን የዘረኝነት ማህበረሰብ ጫና ቢኖርባቸውም፣ የሰብአዊነት ስሜታቸውንና ርህራሄን መጠበቅ ችለዋል።
የመተሳሰብ ሃይል፡
ርህራሄ በልቦለዱ ውስጥ ማዕከላዊ እሴት ሲሆን፤ በተለያዩ ማህበረሰቦች መካከል ያሉ ልዩነቶችን ለማስተካከል እንደ ሃይለኛ መሳሪያ ቀርቧል። እንደ አቲከስ እና ስካውት ካሉ ከሌሎች ጋር መተሳሰብ የቻሉ ገፀ-ባህሪያት፣ ከዘርና የጎሳ ልዩነት ባሻገር ማየትና የሁሉንም ሰዎች ሰብአዊነትና ክብር ማወቅ ችለዋል።
የሴቶች ሚና፡
መጽሐፉ በጊዜው በህብረተሰብ ውስጥ የነበረውን የፆታ ኢ-ፍትሃዊነት ይዳስሳል። ሴቶች በባህላዊ ሚናቸውና በሚጠበቁባቸው ነገሮች የተገደቡ ተደርገው ተገልጸዋል፣ በዚህም ምክንያት ከፍተኛ አድሎአዊና ጭፍን ጥላቻ ይደርስባቸዋል። እንደ ስካውት እና ሚስ ሞዲ ያሉ ገጸ-ባህሪያት፣ እነዚህን የፆታ ሚናዎች ይቃወማሉ፤ እና የበለጠ እኩልና ፍትሃዊ የሆነ ማህበረሰብ ራዕይን ሲሰጡ ይታይበታል።
የማህበረሰቡ አስፈላጊነት፡
መድልዎና አድሎአዊነትን ለመዋጋት ማህበረሰቡ ያለውን ጠቀሜታ ያጎላል። እንደ አቲከስ እና ሚስ ማውዲ ያሉ ገጸ-ባህሪያት፣ ዘራቸው ወይም ደረጃቸው ምንም ይሁን ምን፣ ሁሉንም ሰዎች የሚያካትቱና የሚቀበሉ፣ ጠንካራና ደጋፊ ማህበረሰቦችን ለመገንባት ይሰራሉ። በድርጊታቸውም በጋራ ተግባርና በመደጋገፍ የበለጠ ፍትሃዊና እኩል የሆነ ማህበረሰብ መፍጠር እንደሚቻል ያሳያሉ።
የባርነት ትሩፋት፡
ባርነት የተወገደው ልብ ወለዱ በተፈጠረበት ወቅት አካባቢ ቢሆንም፣ ትሩፋቱ በጊዜው የነበረውን ህብረተሰብ በመቅረጽ ቀጥሏል። ለዛም ሲል መጽሐፉ የባርነትና የጭቆና ታሪክ፣ ስር የሰደደ ጭፍን ጥላቻንና ለማሸነፍ አስቸጋሪ የሆኑ ልዩነቶችን የፈጠረባቸውን መንገዶች ይዳስሳል። ይህንን ውርስ እውቅና በመስጠት፣  አሁን ያለውን የዘር አለመመጣጠን ሁኔታ አውድ ለማድረግና የበለጠ ፍትሃዊና እኩልነት ወዳለው የወደፊት ጉዞ የምንሄድበትን መንገድ ለማቅረብ ረድቷል።
የጭቆና መስተጋብር፡
ልብ ወለዱ የተለያዩ የጭቆና ዓይነቶች እርስበርስ የሚገናኙበትንና የሚጠናከሩበትን መንገዶችንም ይዳስሳል። እንደ ቶም ሮቢንሰን እና ሜይላ ኢዌል ያሉ ገፀ-ባህሪያት፣ በዘራቸው ምክንያት ብቻ ሳይሆን፣ በጾታና በማህበራዊ ደረጃም መድልዎ ይደርስባቸዋል። የጭቆናን ውስብስብና ተያያዥነት ያላቸውን ተፈጥሮ በመገንዘብ፣ ልብ ወለዱ፣ መድልዎና ጭፍን ጥላቻ በህብረተሰቡ ውስጥ ስለሚሰሩባቸው መንገዶች ጠለቅ ያለ ግንዛቤ ይሰጣል።
የግለሰብ ሚና፡
በስተመጨረሻ “ሞኪንግበርድን ለመግደል”፣ መድልዎንና ጭፍን ጥላቻን ለመዋጋት የግለሰቦችን እርምጃ አስፈላጊነት ያጎላል። እንደ አቲከስ እና ስካውት ያሉ ገፀ-ባህሪያት የሚያሳዩት ከፍተኛ ተቃውሞ ቢገጥመውም፣ ለትክክለኛው ነገር በመቆም ለውጥ ማምጣት እንደሚቻል ነው።
የመጽሐፉን  ጭብጥ ይዘን ወደ ሃገራችን እንመለስ!
እንደ ሃርፐር ሊ ወፍ ጭረን ለበላን፣ዘምረን ላደርን መገፋት አለብን ወይ?
ኢትዮጵያ ውስጥ አይደለም ለዕድገት፣ ለመኖር ስጋት እየሆነ የመጣው፣ ይኸው የዘር ወረርሽኝ ነው። አቅሜ በፈቀደልኝ መጠን ከዚህ ሐሳብ ለመራቅ ችያለሁ፤ ነገር ግን ስላልፈጸምኩት ሁሉ ይመለከተኛል። አልበርት ካሙ፣ በአንድ ድንቅ ትረካው፣ ድልድይ ውስጥ ገብታ ስለሞተች ሴት ያወራል። ይህም የሥራው ማጠንጠኛ ነበር። ሰው በሰራው ብቻ ሳይሆን ባልሰራውም እንደሚጠየቅ (ማዳን እየቻለ ማዳን ባለመቻሉ የበዛ ጸጸቱን ይገልጻል)።ኦሚሽን እና ኮሚሽን ወይም አክት እና ኢን አክት።
እኛ፣በThe plague ላይ ከነበረው የሞተ ዓይጥ ሽታ በላይ የሚሸት የዘር በሽታ አለብን። ወደተለያዩ ቢሮዎች እግሬ ሲያቀና፣ የምሰማው የማየው ነገር ያማል። በዘር፣በብሔር፣በጎሳና በጎጥ ተቧድነን ስንባላ ቀን አለፈን። ምሁር በተባሉት ሰዎች የሚቀነቀነው የዘር በሽታ፣ ለእኛ ለታዳጊዎች፣ ለሰርቶ አደሮች ጦስ ሆኖብናል።
ለጭንቀትና ለመገለል በብዛትም ለአእምሮ በሽታዎች መሠረት ለመሆን እየበቃ ነው። አብዛኛው ሰው ናላውን ስቶ በግብን የቆመ ነው። በየቀኑ የሚፈበረኩ ዘር ወለድ ወሬዎች ለትዳር መናጋት፣ ለአእምሮ ዕድገት  ፀር ሆነዋል። በኢኮኖሚ አለመመጣጠን፣ ከማህበራዊ ተሳትፎዎች መገለል (ቢካተቱም የጎሪጥ መተያየት) እየተበራከት ነው።
በዚች ቆራጣ ጽሑፍ ይኼን በየሰው ልብ የገባ የዘር ቁርሾ ማከም ይከብዳል። ቢሆንም ሰው ከታሪክ ካልተማረ፣ እየሆነ ካለው ነገር የተሻለውን ካልወሰደ ... አጨራረሱ ይከፋል።
በዓለም ዙሪያ ይኼን መሰል ተግባር የተዋጉ ያሸነፉም አይጠፉም። 27 ዓመት እስር ቤት የቆየው ደቡብ አፍሪካዊው የነጻነት ታጋይ  ኔልሰን ማንዴላ፣ the long walk to freedom ወይም በአማርኛው ”ረጅሙ የነጻነት ጉዞ” ሆኖ በተመለሰው መጽሐፉ ብዙ ብሎናል። I have a dream በሚል መነሻ ሐሳቡ የምናውቀው ማርቲን ሉተር፣ በሰብዓዊ መብት ጥሰቶች ላይና በዘር ተኮር ተረኮች ላይ የማነቃቃት ጉልህ ሚና ተጫውቷል። ማሃትማ ጋንዲ  በህንድ ውስጥ በነበረው የብሪቲሽ ቅኝ አገዛዝ  ላይ ከፍተኛ ተቃውሞውን በማሰማቱ እናውቀዋለን። ሮዛ ፓርክስ፣ ወንበሯን ለነጭ አሳልፋ ላለመስጠት ባደረገችው ቆራጥ ንግግር  የምናውቃት ድንቅ ሴት ናት።
መውጫ፡
በጠባቡ የጠነሰስናት የዘር ሐሳብ ዘመራ ኖሯት፣ በቸልተኝነት ያለፍናት መገለል አጃቢ ኖሯት እንደምትመጣ አምናለሁ። ከልብ-ወለዱ ጀምረን እስከ ተፋለሙት ሰዎች ድረስ መጥቀስ ወረቀት መጨረስ እንደሆነ አውቃለሁ። ልብ ያለው ልብ ቢል፣ በዘር የሰከረውም ቢሰክን፣ የምንሰራበትን (የምናስብበትን ) ዕድሜ ባያጨናግፍብን፣ ነጻነትንም ስለመጠየቅ፣ መገለልንም ስላለመፈለግ .. ተጻፈ።