አንዳንድ ተረት ተደጋግሞ ይነገራል፡፡ ነገር ግን ወይ ስለማይገባ፣ አሊያም ቸል ስለሚባል እንደገና መደገሙ ግዴታ ይሆናል፡፡ የዛሬውም
ከዓመታት በፊት ያልነው ነው፡፡ (አንድ የፈረንጅ ጸሐፊ “As no one listens we should say it again…” ይላል፡፡ የሚሰማ ስለሌለ እንደገና
መናገር አለብን፤ ማለቱ ነው።)
እኛም እንድገመው፤ አሻሽለን፡-
ከዕለታት አንድ ቀን አንድ ገበሬ የእርሻ ስራውን አጠናቆ ወደ ቤቱ እየመጣ ነበር፡፡
ጦጢት ደግሞ እንደ ልማዷ ዛፉ ላይ ሆና ገበሬው ሲመጣ ታየዋለች፡፡ ገበሬው ከዘር ዝሪ እንደሚመጣ ታውቋታል፡፡ ወቅቱ የዘር መዝሪያ ጊዜ
መሆኑን ተገንዝባለች፡፡ ስለሆነም የዘራው ዘር እሷ የምትበላው ዓይነት ከሆነ፣ ሄዳ እየፈለፈለች እያወጣች ልትበላ ነውና መረጃ ፈልጋለች፡፡
ስለዚህ ገበሬውን ለማወጣጣት በትህትና ትጠይቀዋለች፡፡
“ገበሬ ሆይ! እርሻ ምን መሳይ ነው?”
ገበሬ፤
“ሁሉ አማን፣ ሁሉ ሰላም ነው!”
ጦጢት፤
“ዛሬ የዘር ጊዜ ነው አይደል?”
ገበሬ፤
“አዎ የዘር ጊዜ ነው፡፡ በየዓይነቱ ዘር ይዘራል”
ጦጢት፤
“ዘንድሮ ምን ተዘራ?”
ገበሬ፤
“ምን ያልተዘራ አለ፡፡ በቆሎ፣ ጤፍ፣ ገብስ፣ ስንዴ፣ ሽምብራ፣ ባቄላ፣ ቦሎቄ፣ … ምኑ ቅጡ? ሁሉም የየአቅሙን ይዘራል፡፡ መሬቱ፤ መሬት ነውና

ሁሉንም ይቀበላል”
ጦጢት፤
“እንደው ደፈርሺኝ አትበለኝና አንድ ጥያቄ እንድጠይቅህ ትፈቅድልኛለህ?”
ገበሬ፤
“እስካሁን የፈለግሺውን እንድትናገሪ ፈቅጄልሽ የለ?”
ጦጢት፤
“አይ ይሄኛው ወሳኝ ነው ብዬ ስለማምን ነው፡፡ ልጠይቅህ?”
ገበሬ፤
“ኧረ ጠይቂ፤ ምንም ችግር የለም”
ጦጢት፤
“አመሰግናለሁ፡፡ እንደው ዘንድሮ አንተ ምን ዘራህ?” አለችው
ገበሬ፤ ጦጢት ሄዳ እንደምትቦጠቡጠው ያውቃልና እሷ የማትፈለፍለውን እህል አስቦ መናገር አለበት፡፡ አሰላ አሰላና፤ በትህትና፡-
“ጦጢት ሆይ፤ እኔ ዘንድሮ የዘራሁት ተልባ ነው” አላት፡፡
(ጦጣ ለመፈርፈር በጣም የሚያስቸግራት ተልባ ነው)
ጦጢት፤
“በጣም ግሩም! በቃ ወርደን እናየዋለና! ወርደን እናየዋለን!” አለችው፡፡
*         *       *
ጦጢት የእኛ አገር ነገር የገባት ነው የምትመስለው፡፡ ከላይ የተነገረውን መሬት ወርዶ ማረጋገጥ ያስፈልጋል፡፡
ዲሞክራሲ ሰፍኗል ተብለናል፡፡ መሬት ወርደን እናረጋግጥ! ፍትህ ሰፍኗል ተብለናል፡፡ መሬት ወርደን እናረጋግጥ! (Justice delayed Justice
denied የዘገየ ፍትህ እንደሌለ ይቆራል - ዕውነት ነው?)
የሕግ የበላይነት አለ ተብለናል፡፡ “ፍትህ የተዘጋጀ ዳቦ አይደለም” የሚለው አባባል ነው ተግባራዊ? ታች ወርደን እናረጋግጥ! ማንም የበላይ
የበታቹን እንዳሻው አይበድልም? እናጣራ!
“ዳሩ ዳኛ የለም ልተወው ግዴለም” እያልን አንዘልቀውም፡፡ ወርደን እንየው!
ትምህርት፤ በወላጅ፤ በመምህርና በተማሪ ሶስት - ማዕዘን (Triangular) ግንኙነት እያማረ ነው ተብለናል፡፡ እስቲ መሬት ወርደን እንየው፡፡
ጤና፤ በየጣቢያዎቹ ለህዝቡ በሚያመች ዘዴ ተሰልቶ ዝግጁ ሆኗል ተብለናል፡፡ መዳኒት አለ? የበቃ ህክምና አለ? ጤና ኬላ በቂ ነው? እስቲ
ጦጢት እንዳለችው፤ ይዋጥልን እንደሆን ወርደን እንየው! የመንገድ ሥራ ተሳክቶ ተጠናቋል፤ ተብለናል፡፡ ዘላቂ ናቸው አይደሉም? ወርደን
እናጣራ! አገራችን ሰላም ሆናለች፤ ተብለናል፡፡ ወደ ሰሜን፣ ወደ ምሥራቅ፣ ወደ ደቡብ ምዕራብ ወርደን እንታዘብ፡፡ መሬት የያዘውን አይለቅምና
ወርደን እንየው፡፡ በሀቅ እንዘግበው!
ሀብት፤ በፍትሐዊ መልክ ይከፋፈላል ተብለናል፡፡ እኩልነት ቤት - ደጁን ሞልቶታል ተብሏል፡፡ እስቲ ወርደን ኢወገናዊ መሬት መኖሩን አይተን
እንርካ! የትራፊክ አደጋ ቀንሷል እንባላለን፡፡ መሻሻል አለመሻሻሉን፣ ትራፊክ ሜዳው ላይ ወርደን እንየው! የመልካም አስተዳደር ችግር ነበር
ተብለናል፡፡ ዛሬስ? ወርደን ማየት ነው!
አገራችን የአሸባሪዎች ኮሪደር ናት ተብለናል፡፡ ዕውነት የሽብር ድልድይ ነን? ወርደን ማየት የአባት ነው! የአገራችን ፌደራሊዝም እና ክልላዊ
መስተዳድሮች አካሄድ የተቀናጀና የሰመረ ግንኙነት ያለው ነው ተብለናል፡፡ ወርደን እንየው! ባቄላ፣ በቆሎ ወይስ ተልባ? እናጣራ፡፡ እንናበባለን?
በፓርቲ አባላት መካከል ልባዊ መግባባት፣ ወቅታዊ መናበብ አለ? ተቃዋሚዎች ከአሉታዊ ፅንፍ ወጥተዋል ወይ? ወርደን እንየው!
መንግሥት በግል ሚዲያዎች ላይ ያለው ዕምነት ምን ይመስላል? ዛሬም “በሬ ወለደ ይላሉ” ነው? ዛሬም “የሌሎች አፍ ናቸው” ነው? ዛሬም
“ፀረ-መንግሥት” ናቸው ነው? ዛሬም መታሰራቸው ልክ ነው? ዛሬም የሚታኑና የማይታመኑ ሚዲያዎች አሉ? ወርደን እንያቸው!
በአገራችን ሙስና ጉዳይ የማንስማማበት ምክንያት ያለ አይመስልም፡፡ ይሰረቃል፡፡ ይዘረፋል፡፡ ችግሩ ግን የማይደፈሩ ሰራቂዎችና ዘራፊዎች አሉ
የሉም? ነው፡፡ ጥያቄው ግልፅ ነው!፡፡ ስለዚህ ወርደን እንየው!
ከሁሉም በላይ ደግሞ ከውጪ ያለውን አጋር ወይም ሐሳዊ ወዳጅ መንግስት የምናምነው ምን ያህል ነው? ሴትዮዋ ጓሮ ለሚጠብቃትና
እያስነጠሰ ምልክት ለሚሰጣት ውሽማዋ፣ የባሏን ቤት ውስጥ መኖር ለመንገር፣
“አንት የጓሮ ድመት፣ ምንም ብታነጥስ ዛሬ በዓል (ባል) ነውና፣ ቅጠልም አልበጥስ” እንዳለችው ያንን እየደጋገምን የምንጓዝበት ዲፕሎማሲ
ያስኬደናል ወይ?
ከገዛ ህዝባችን መግባባትና መስማማት እንጂ ከሌሎች በምናገኘው ገቢ (fund) ወይም ድጎማ መተማመን ብዙ አያራምደንም፡፡ የሚያዛልቀን
የህዝብ ሀብት ነው! መቼም ቢሆን ነባርም መፃኢም ህልውናችን የሚወሰነው በህዝባችን ፍቅር ነው!
“አገባሽ ያለ ላያገባሽ
ከባልሽ፣ ሆድ አትባባሽ”
የሚለውን ተረት ሳንታክት ማሰብ ለሀገር ልማትና ዕድገት መሰረት ይሆነናል! አንርሳው!

    በአፍሪካ በየዓመቱ ከአንድ ቢሊዮን በላይ ህፃናት የተለያዩ ጥቃቶች እንደሚደርሱባቸው የጠቆመው “ወርልድ ቪዥን” የተሰኘው አለማቀፉ ግብረ ሰናይ ድርጅት፤ የአህጉሪቱ መሪዎች ህፃናትን ከጥቃት እንዲታደጉ ጥሪ አቅርቧል፡፡ ወርልድ ቪዥን በህፃናት ላይ የሚደርሱ ጥቃቶችን ለማስቆም
አገራት የበኩላቸውን እንዲወጡ ለመጠቆምና ለመቀስቀስ ሰሞኑን በአዲስ አበባ ሂልተን ሆቴል ባዘጋጀው የውይይት ፕሮግራም ላይ በአህጉሪቱ የሚገኙ ህፃናት ከፍተኛ በደል እንደሚፈፀምባቸው በዝርዝር ተገልጿል፡፡ የጉልበት ብዝበዛ፣ ያለ እድሜ ጋብቻ፣ የሴት ልጅ ግርዛት እንዲሁም ህፃናትን ያለ እድሜያቸው ለጦርነት የማዋልና በቀጥታ የግጭት ሰለባ የመሆን አደጋዎች እንደተበራከቱ ተመልክቷል፡፡ ከ200 በላይ የሚሆኑ
ከተለያዩ የአፍሪካ ሀገራት የተውጣጡ አመራሮች በሂልተኑ ውይይት ላይ ተገኝተው የአህጉሪቱ ህፃናት ፍዳ በሚያበቃበት ሁኔታ ላይ የመከሩ ሲሆን “የሴት ልጅ ግርዛትን በተመለከተ፣ ከዚህ በኋላ ለድርጊቱ ምንም ትዕግስት የለንም” በሚል መርህ ሁሉም ወገን ድርጊቱን እንዲቃወምና የአህጉሪቱ ሴት ህፃናት ከግርዛት እንዲድኑ ጥሪ ተላልፏል፡፡ ከኢትዮጵያ፣ ከኡጋንዳና ከደቡብ ሱዳን የተውጣጡ የህፃናት ተወካዮችም
በአቻዎቻቸው ላይ የሚፈፀሙ ጥቃቶች እንዲቆሙ ጥሪ አቅርበዋል።

     በኢትዮጵያዊ ፕሮፌሽናል የአደን ባለሙያ የተሰራውና ከ17 ሚሊዮን ብር በላይ ወጪ ተደርጎበታል የተባለው “ጉዛራ ሆቴል” ዛሬ ይመረቃል፡፡በአደን ሙያ ከዱር እንስሳት ጥበቃ ባለስልጣን ሙሉ ፈቃድ ተሰጥቶአቸው ለረዥም አመታት በሙያው ሲሰሩየቆዩት አቶ ተሾመ አደም፤ በቱሪዝም ዘርፉ ለዓመታት ያዳበሩትን ዕውቀትና ልምድ ተጠቅመው፣ የቱሪስቱን ፍላጎት ለማሟላት በሚያስችል መልኩ ሆቴሉን መስራታቸውን ተናግረዋል፡፡ሲኤምሲ ስዓሊተ ምህረት አካባቢ የተሰራውና ከ20 ለሚበልጡ ኢትዮጵያውያን የሥራ ዕድል ፈጥሯል የተባለውይኸው ሆቴል፤ ዛሬ ታላላቅ የመንግስት ባለስልጣናት በሚገኙበት እንደሚመረቅ ተገልጿል፡፡

     ‹‹ቢዝነስ አድሚኒስትሬሽን ማለት ሐሳብንና ገንዘብን አቀናጅቶ ሥራ መፍጠር ነው፡፡ ሰዎች እዚህ ተምረው ወጥተው እንዴት የራሳቸውን ሥራ መፍጠር እንደሚችሉ ነው የምናስተምረው፡፡ ሐሳብና ገንዘብ እንዴት እንደሚቀናጁ መንገድ እናሳያለን፡፡ ከፊዚቢሊቲ ጥናት አንስቶ ማርኬቲንግና ፋይናንሻል ስትራቴጂ እንዴት እንደሚቀረጽ እናስተምራለን፡፡ ምክንያቱም ያለ ፋይናንስ (ገንዘብ) ሐሳብ ብቻውን ውጤታማ አይሆንም፡፡ ድሮ በአገራችን ገንዘብ ያለው ሰው ነጋዴ፣ ነጋድራስ ይሆን ነበር፡፡ አሁን ግን ሁኔታዎች ተለውጠዋል፡፡ ሐሳብ ሆኗል ገንዘብ፡፡ እነ ጎግል፣ እነ ፌስቡክ የሐሳብ ውጤቶች ናቸው፡፡ ሐሳብ ነው ብር እየሆነ የመጣው፡፡ እኛ የምናስተምረው ሐሳብን ከገንዘብ ጋር አቀናጅቶ እንዴት ወደ ሥራ መተርጎም እንደሚቻል ነው፡፡‹‹በዚች አገር አንድ ሰው ሐሳብ ይዞ ሲነሳ፣ ብዙም ተቀባይነት የለውም፡፡ ባንኮች እንዴት ገንዘብ ሊያበድሩት እንደሚችሉ፣ ብር ያላቸው ሰዎች እንዴት ገንዘባቸውን ሊሰጡት እንደሚችሉ እንዲቀምር ነው የምናስተምረው፡፡ አገልግሎት ሰጪዎች ደግሞ እንዴት ሊጠቀሙ እንደሚችሉ፣ ከአራትና አምስት ዓመት ገቢያቸው ጋር እንዲያስተያዩት፤ እንዴት የበለጠ ገቢ ማግኘት እንደሚችሉ፣ ገንዘባቸውን ባንክ ከሚያስቀምጡ ኢንቨስት ቢያደርጉ የተሻለ ገቢ እንደሚያገኙ ማሳመን መቻልን ነው የምናስተምረው ‹‹ከአንድ ቢዝነስ ወጥቶ እንዴት ሌላ የተሻለ ቢዝነስ መጀመር እንዳለበትም እናስተምራለን፡፡ ቀደም ሲል አያቱ ወይም አባቱ ቤንዚን ማደያ ካላቸው ልጃቸውም ቤንዚን ማደያ ነው የሚኖረው፡፡አሁን ግን ያ አይደለም ዘመናዊ ቢዝነስ፡፡ ቢዝነሱ በፊት ከነበረበት አድጎ ነው መገኘት ያለበት፤ ወደ ፈጠራ ነው መሸጋገር ያለበት፡፡ የቢዝነስ ሞዴል አስተዳደር ትምህርት ይህ ነው›› ብለዋል የዌስተርን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ፕሬዚዳንትና የኤምቢ ኤ ፕሮግራም ሥራ አስፈጻሚ ዋና ዳይሬክተር አቶ አቤቱ መላኩ፡፡ ከተመሰረተ አንድ መቶ ዓመት ሊሆነው ሁለት ዓመት ብቻ የቀረው የሊንከን ዩኒቨርሲቲ አካል የሆነው ዌስተርን ዩኒቨርስቲ ኮሌጅ ባለፈው ሳምንት በሁለተኛ ዲግሪ በኤምቢኤ (Masters of Business Administration) ለ6ኛ ዙር፣ በቢዝነስ አድሚኒስትሬሽን (ቢኤ) ዲግሪ ለመጀመሪያ ጊዜ ያስተማራቸውን ተማሪዎች ባለፈው ሳምንት እዚህ አዲስ አበባ በአፍሪካ ኢኮኖሚክ ኮሚሽን አዳራሽ በድምቀት አስመርቋል፡፡ ለመሆኑ ዌስተርን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ እንዴት በአገራችን (Masters of Business Administration (ኤምቢኤ) ትምህርት መጀመር ቻለ? መቼ? መልሱን አቶ አቤቱ ይነግሩናል፡፡ ከተመሰረተ 98 ዓመታትን ያስቆጠረው፣ በአሜሪካ፣ ካሊፎርኒያ ግዛት ኦክላንድ ከተማ የሚገኘው ሊንከን ዩኒቨርሲቲ በአራት ወይም በአምስት
አገሮች በኤክስቴንሽን ያስተምራል፡፡ የአፍሪካ ተወካይ ናይጀሪያ ነበረች፡፡ ይህ ካምፓስ በፀጥታ ችግር መዘጋቱን አቶ አቤቱ በማስታወቂያ ሰሙ፡፡ እንዴት አፍሪካን የሚያህል አህጉር ያለ ሊንከን ዩኒቨርሲቲ ተወካይ ይቀራል? በማለት ጠየቁ እኛ ለደህንነታችን ነው ቅድሚያ
የምንሰጠው ተባሉ፡፡ በዚህ ጊዜ ኢትዮጵያ አፍሪካን እንድትወክል ተመኙና ኢትዮጵያስ? በማለት ጠየቁ በኢትዮጵያ ሰላም አለ? ኢትዮጵያ (አዲስ አበባ) የአፍሪካ ኢኮኖሚክ ኮሚሽን፣ በርካታ ዓለም አቀፍና አኅጉር አቀፍ ድርጅቶች ያሉባት፣ ፈረንጆች በእኩለ ሌሊት የሚንሸራሸሩባት ናት በማለት መለሱ፡፡ “ለምን ፕሮፖዛል ጽፈህ ለባለ አደራ ቦርድ አቅርበህ አትሞክርም?” አሏቸው፡፡ ፕሮፖዛል ፅፈው አስገቡና ሰዎችም ረድተዋቸው ተቀባየነት አገኙ፡፡ የባለ አደራ ቦርዱ ሊቀ መንበር ግን ጥርጣሬ ገባቸው፡፡ ‹‹ይህ ሰው የተማረው ስለ ቢዝነስ ነው፡፡ የአካዳሚክ እውቀት የለውም፡፡ ታዲያ እንዴት ዩኒቨርሲቲውን መምራት ይችላል?” ሲሉ ጠየቁ፡፡ ቀደም ሲል አቶ አቤቱ ብሉናይል ኢንተርፕራይዝ  ኩባንያ አቋቁመው፣ ለመጀመሪያ ጊዜ አምቦ ውሃንና በደሌ ቢራን ወደ አሜሪካ ወስደው ለ5 ዓመት የሸጡና ያስተዋወቁ ሰው
ናቸው፡፡ እዚህ አገር ቤት በተፈጠረ ችግር ተቋረጠ እንጂ አምቦ ውሃው በአሜሪካ ገበያ ጥሩ ተቀባይነት አግኝቶ ነበር፡፡  ለባለአደራ ቦርዱ ሊቀመንበር ጥያቄ፣ የሊንከን ዩኒቨርሲቲ ፕሬዚዳንት ሲመልሱ፣ ‹‹ከአፍሪካ (ኢትዮጵያ) ውሃ አምጥቶ በአሜሪካ ገበያ መሸጥ ከቻለ፣ ይህንን
ዩኒቨርሲቲ አገር ቤት ወስዶ እንዴት ነው መምራት የሚያቅተው?” በማለት ተሟገቱላቸው፡፡ በዚህ ዓይነት በሊንከን ዩኒቨርሲቲ ተወክለው ወደ ኢትዮጵያ ተላኩ፡፡
ሊንከን ዩኒቨርሲቲ… እዚህ (ኢትዮጵያ) ሲመጣ ድንበር ተሻጋሪ ስለሚባል ትምህርት ግልጽ መመሪያ አልነበረም፡፡ ‹‹ጥርጣሬውም ስለነበር ሊፈቅዱልኝ አልፈለጉም ነበር፡፡ ሦስት ወር ሙሉ ከወዲያ ወዲህ በመመላለስ ጫማዬን ጨርሼ ምንም ውጤት ስላላገኘሁ፣ ከፍተኛ ፍርሃትና
ስጋት ገብቶኝ ነበር›› ይላሉ አቶ አቤቱ ሊንከን ዩኒቨርሲቲን በኢትዮጵያ ለማቋቋም ገጥሟቸው የነበረውን ችግር ሲያስታውሱ፡፡ በመጨረሻም  ተስፋ ቆርጠው ወደ አሜሪካ ለመመለስ ሲነሱ፣ ቀደም ሲል ያውቋቸው የነበሩትን ወዳጃቸውን፤ ‹‹ሰላም ሁን›› ለማለት ቢሮአቸው
ደወሉላቸው፡፡ ወዳጃቸውም ‹መቼ መጣህ?›› በማለት ጠየቁ፡፡ አቶ አቤቱ ‹‹አይ፤ ሳላይህ ብሄድ ውቃቢህ ያየኛል ብዬ ነው የደወልኩት እንጂ መሄዴ ነው›› አሉ፡፡፡ ወዳጃቸውም ‹‹መቼ መጣህ›› አሉ፡፡ ‹‹ለዚህ ጉዳይ ነበር የመጣሁት፡፡ አሁን ስላልተሳካልኝ ተስፋ ቆርጨ መመለሴ ነው››
በማለት መለሱ፡፡ ‹‹ስልኩን ዝጋው፤ መጣሁ›› ብለው፤ አቶ አቤቱ ወደ ነበሩበት ሄደው በመኪና ወደ ቢሯቸው ወሰዷቸውቢሮ እንደደረሱ ለምን ወደ ኢትዮጵያ እንደመጡ፤ ያደረጉትን ጥረት፣ አልሳካ ቢላቸው ተስፋ ቆርጠው ለመመለስ እንደወሰኑ በዝርዝር
አጫወቷቸው፡፡ ወዳጃቸው በሰሙት ነገር በጣም ተገረሙ፡፡ በጠቅላይ ሚኒስትሩ ቢሮ የሚያውቋቸው ሰዎች ስለነበሩም እነሱን በስልክ አግኝተው ስለጉዳዩ አጫወቷቸውና፤ ‹‹እንዲህ ያለ ነገር እንዴት ይታለፋል? ያገር ጉዳይ’ኮ ነው›› በማለት ፋክስ አደረጉላቸው፡፡ ከዚያም አሪጂናል ዶክመንቶችን አገላብጠው ተመለከቱ፡፡ ‹‹ ይህን ይዘህ ማን ጋር ሞከርክ?›› በማለት ጠየቋቸውየ‹‹እገሌ የሚባል ያልሞከርኩበት ባለሥልጣን የለም፡፡ በማለት መለሱ፡፡ ‹‹ለምን አንድ ሦስት ቀን አትቆይም?›› አላቸው፡፡ አቶ አቤቱም፤ ‹‹ኢትዮጵያ ውስጥ ጉዳይ አያልቅም፡፡ ስለዚህ ተመልሼ መስራት አለብኝ፡፡ በጊዜ አልቀልድም፣ ስለ ጊዜ አጠቃቀም ነው የተማርኩት›› አላቸው  ሰዎቹም፤ ‹‹ግድ የለም፤ ተስፋ አትቁረጥ፤ እኛም እንረዳሃለን››አሏቸው፡፡
በዚህ ዓይነት ከሚመለከታቸው ቢሮዎች ጋር ግንኙነት መፍጠር ተጀምሮ ፈቃድ ተሰጣቸው፡፡ ፈቃዱን ሲያገኙም ብቻቸውን እንዲሠሩ ሳይሆን፣ አስተማማኝነቱ ከተረጋገጠ ተቋም ጋር ተዳብለው እንዲሰሩ ከኒው ጀኔሬሽን ዩነቨርሰቲ ኮሌጅ ጋር ተዳብለው በ2010 መሥራት ጀመሩ፡፡ ለአንድ ዓመት ከሰሩ በኋላ በተለያዩ ምክንያቶች ከኮሌጁ ጋር ተዳብሎ መስራቱን አስተዳደሩም ሆነ ተማሪዎች ስላልወደዱት፣ እንደገና
አመልክተው ፈቃድ ስላገኙ ነፃ ሆነው በራሳቸው መስራት መጀመራቸውን አቶ አቤቱ አስረድተዋል፡፡
 ዩኒቨርሲቲውን ለመክፈት ግን በጣም ፈታኝ ችግሮች ገጥሟቸው እንደነበር አቶ አቤቱ ይናገራሉ፡፡ ተስፋ ቆርጠው ሊመለሱ ሲነሱ፣ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ጽ/ቤት በነበሩ ሰዎች ድጋፍ አግኝቶ (እ.ኤ.አ)፣ በ2010 ከኒውጀኔሬሽን ዩኒቨርሲቲ ጋር ተዳብሎ እንዲሠራ ፈቃድ እንደተሰጠው ገልጸዋል፡፡ሊንከን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ የሚያስተምረው ስለቢዝነስ ነው፡፡ ዘመናዊ የቢዝነስ ጥበብ አስተምሮ በማስተርስ (ሁለተኛ) ዲግሪ ያስመርቃል፡፡ ዘንድሮ ግን ለማስተርስ ፕሮግራም ሥልጠና ብቁ የሆኑና ተገቢውን መመዘኛ የሚያሟሉ ተማሪዎችን ለመመልመል ያስችለው ዘንድ ለመጀመሪያ ጊዜ በቢዝነስ አድሚኒስትሬሽን አስተምሮ 18 ተማሪዎችን በመጀመሪያ ዲግሪ አስመርቋል፡፡ዩኒቨርሲቲ ኮሌጁ፣ በዲያግኖስቲክ ኢ-ሜጂንግ (ስካኒንግ፣ ሲኖግራፊ፣) ስፔሻላይዝድ ያደረገ ስለሆነ በሚቀጥለው ዓመት በዚህ እውቀት
አስተምሮ በመጀመሪያ ዲግሪ ለማስመረቅ አቅዷል፡፡ ነገር ግን አንድ ችግር አለበት፡፡ ይኼውም ተማሪዎች ወጥተው ልምምድ የሚያደርጉበት ሆስፒታል ያስፈልጋል ሁለተኛ፣ ለሆስፒታሉ የሚያገለግሉ መሳሪያዎች መግባት አለባቸው፡፡ መሳሪያዎቹን ለማስገባት የጉምሩክ ፈቃድ
ይፈልጋል፡፡ ፈቃዱን ለማግኘት ደግሞ ዕቃዎች መሟላት አለባቸው የሚል ችግር ቢያጋጥማቸውም ይፈታል የሚል ተስፋ እንዳላቸው ዳይሬክተሩ ገልጸዋል፡፡ የእኛ ዩኒቨርሲቲ ልዩ ኳሊቲው (ጥራቱ) የትምህርት አሰጣጡ ካሪኩሌም የሚቀረፀው በ1919 ዓ.ም በተመሠረተውና ዕድሜ ጠገብ በሆነው
ሊንከን ዩኒቨርሲቲ ነው ያሉት አቶ አቤቱ፣ ከሚያስተምራቸው 11 ኮርሶች ስምንቱን መምህራን ከአሜሪካ ሊንከን ዩኒቨርሲቲ መጥተው እንደሚያስተምሩ፣ ሦስት ኮርሶች ብቻ እዚህ ባሉ መምህራን እንደሚሰጥ ገልጸዋል፡፡ እኛ የምንደራደረው በጥራትና ጥራት ብቻ ነው፡፡
የምናስተምራቸውን ጥቂት ሰዎች በጥራት አውጥተን ተወዳዳሪ እንዲሆኑ እናደርጋለን ዩኒቨርሲቲው በትምህርት መረጃ መጻሕፍት የተሟላ መሆኑን አቶአቤቱ ይናገራሉ፡፡ ‹‹ኢትዮጵያ ውስጥ ኤሌክትሮኒክስ ቤተ መጽሐፍት የተጀመረው በእኛ ዩኒቨርሲቲን ነው፡፡ ዳታ ቤዙ አሜሪካ ሆኖ ተማሪዎች እዚህ ተቀምጠው የሊንከን ዩኒቨርሲቲ ቤተ መጻሕፍት ነው የሚጠቀሙት፡፡ መጽሔትና ጋዜጦችን  ጨምሮ የበርክሌይ ዩኒቨርሲቲ ቤተ መጻሕፍት መጠቀም ይችላሉ፡፡ ከአሜሪካ የሚመጡ መምህራን በኢንተርኔት ከራሳቸው መጻሕፍት ነው የሚያስተምሩት፡፡ የእኛ
ዩኒቨርሲቲ መምህራን ለየት ያሉ ናቸው፡፡ ትምህርታቸው እንደዚህ አገር መምህራን በንድፈ ሐሳብ (ቲዮሪ) ላይ ብቻ የተመሠረተ አይደለም፡፡ ቢዝነስ ላይ ያሉና ሕይወታቸውን እየኖሩበት ያለውን ልምድ ነው የሚያስተምሩት፡፡ ለምሳሌ በምረቃው ላይ የተገኙት የባለአደራ ቦርዱ
ሊቀመንበር የህክምና ዶክተር (አንኮሎጂ- የካንሰር ስፔሻሊስት) ናቸው። ነገር ግን እዚህ ሲመጡ የሚያስተምሩት የ200 ሆስፒታሎች ኃላፊ ስለሆኑ ሊደርሺፕና ኮሙኒኬሽን ነው››  በማለት አብራርተዋል፡፡  ለአንድ አገር እድገትና ለውጥ ትምህርት እጅግ አስፈላጊ ነው፡፡ ነገር ግን ቁጥር ሳይሆን በጥራት ሲሰጥ ነው የተፈለገው ራዕይ እውን የሚሆነው ይላሉ - አቶ አቤቱ፡፡ ‹‹ የእኛ የወደፊት ዕቅድ ከመዋዕለ ህፃናት እስከ ሁለተኛ ዲግሪና ዶክትሬት ድረስ ከስር መሰረቱ ኮትኩቶ ማውጣት ነው፡፡
የእኛ ዕቅድ እንደ ሀርቫርድና እንደ ስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲዎች ተማሪዎችን ከሥር ከመሰረቱ ኮትኩቶ ማውጣት ነው፡፡ ፐሮፖዛል አስገብተን የመሬት ጥያቄም አቅርበናል” ሲሉ ተናግረዋል፡፡በምረቃው ሥነ-ሥርዓት ላይ ከአሜሪካ- ሳንፍራንስኪስኮ ከሪችሞንድ ከተማ ሳንቴ የተባለ ሬስቶራንት ባለቤት ወ/ሮ መንበረ አክሊሉ በሊንከን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ኃላፊዎች ጋባዥነት ተገኝታ፣ የስኬት ታሪኳን ለተመራቂዎች ተናግራለች፡፡ በሌላ በኩል ሊንከን ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ለመጀመሪያ ጊዜ በተለያዩ የቢዝነስ ዘርፎች ተሰማርተው ለአገር ኢኮኖሚ ዕድገት የላቀ አስተዋጽኦ ላደረጉት ለአቶ ብዙአየሁ ታደለ፣ የክብር ዶክትሬት ዲግሪ ሰጥቷል፡፡ሊንከን ዩኒቨርሲቲ ባሳለፋቸው ስድስት ዓመታት ብዙ ችግሮችን ቢያጋጥሙትም ዋናው ችግር ቢሮ ክራሲው መሆኑን ፕሬዚዳንቱ ገልጸዋል፡፡ ‹‹የከፍተኛ ትምህርት ጥራትና ብቃት ኤጀንሲ የሚባለው ድርጅት ገምጋሚ ብቻ ሳይሆን ተገምጋሚም ነው ለእኔ፡፡ በድንገት መጥተው የሚጠይቁት የዛሬ 30 እና 40 ዓመት የሚሠራበትን ነገር ነው፡፡ ለምሳሌ በዋይ ፋይ ዘመን ላይ እያለን፣ የግድ ገመድ ያለው ኮምፒዩተር ማሳየት የለብንም፡፡ ኔትወርኩ የታለ? በማለት ይጠይቃሉ›› ብለዋል፡፡ ዩኒቨርሲቲው የሚጠይቀው ክፍያ ወደድ እንደሚል አቶ አቤቱ ያምናሉ፡፡ ‹‹እኛ የምናስተምረው የርቀት (non-distance) አይደለም፡፡ በክፍል ውስጥ ከተማሪዎች ጋር ፊት ለፊት (non-Distance) ነው፡፡ ስለዚህ መምህራኑ ከአሜሪካ ሲመጡ የአውሮፕላን ይከፈላል፣ ክፍል ገብተው የሚያስተምሩበት የአበል ብቻ 1400-1500 ብር ይከፈላቸዋል፡፡ ሌላው ክፍያውን የሚያንረው የማስተማሪያ ሕንፃው ኪራይ ነው፡፡ ለሕንፃው ኪራይ የሚከፈለው 85 ሺ ብር ቢቀር፣ በእርግጠኝነት የተማሪዎች ክፍያ ይቀንሳል፡፡ ከዚህም በተጨማሪ የአዲስ አበበ ከተማ አስተዳደሩ ይህን ችግር ተግዝቦ ሕንፃ መሥሪያ ቦታ ቢሰጠን፣ ወደፊት የተማሪዎች ቁጥር ስለሚጨምር፣ የትምህርት ክፍያውም ይቀንሳል›› በማለት አስረድተዋል፡፡

እነሆ መፅሐፍት መደብር፣ ሊትማን ቡክስ እና ክብሩ መፅሐፍት መደብር በመተባበር “መፅሐፍን እንደ መሰረታዊ ፍላጎት” በሚል መሪ ቃል፣ በየወሩ መጨረሻ በሚያካሂዱት የመፅሐፍት አውደ ርዕይና የሂስ ጉባኤ፣የዛሬ ሳምንት ቅዳሜ፣ “አዙሪት” በተሰኘው የደራሲ ነገሪ ዘበርቲ ልብወለድ መፅሐፍ ላይ ሂስ ይቀርባል፡፡ ሥነ ጽሁፋዊ ሂሱንየሚያቀርበው ደራሲና የፊልም ባለሙያ ዳንኤል ወርቁ እንደሆነ የዝግጅቱ አስተባባሪ አቶ በፍቅሩ ዳኛቸው ገልፀዋል፡፡“ትራኮን የመፅሐፍት አውደ ርዕይና የሂስ ጉባኤ” በየወሩ መጨረሻ ቅዳሜና እሁድ በትራኮን ታወር የሚካሄድ ሲሆን የመፅሐፍት እቁብን ጨምሮ ከገበያ የጠፉ መፅሐፍትንና አዳዲሶችን ከ20 እስከ 50 በመቶ የዋጋ ቅናሽ ለሽያጭ ይቀርቡበታል፡፡

የቀድሞው የአሜሪካ ፕሬዚዳንት ባራክ ኦባማ፤ አዲሱ ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ የሰባት አገራት ስደተኞች ለተወሰነ ጊዜ ወደ አሜሪካ እንዳይገቡ ከሰሞኑ ያስተላለፉትን ውሳኔ በማውገዝ፣ ከዚሁ ጋር በተያያዘ በተለያዩ የአገሪቱ አካባቢዎች የተደረጉ ተቃውሞዎችን እንደሚደግፉ ማስታወቃቸውን ኤንቢሲ ኒውስ ዘግቧል፡፡
ኦባማ በቃል አቀባያቸው በኩል ባስተላለፉት መልዕክት፣ ሃይማኖትን መሰረት ባደረገ መልኩ በህዝቦች ላይ የሚደረግን አድሎአዊ አሰራር እንደሚቃወሙ ማስታወቃቸውን የጠቆመው ዘገባው፣ ትራምፕ ያስተላለፉትን ውሳኔ በመቃወም አደባባይ የወጡ ዜጎችን ድርጊት እንደሚደግፉ መግለጻቸውንም አብራርቷል፡፡ ኦባማ መንበረ ስልጣኑን ለትራምፕ ካስረከቡ ወዲህ በአዲሱ አገዛዝ ላይ ትችታቸውን ሲሰነዝሩ ይህ የመጀመሪያው እንደሆነ የጠቆመው ዘገባው፤ የሰሞኑ የትራምፕ ውሳኔ ኦባማ ከአምስት አመታት በፊት ኢራቃውያን ወደ አሜሪካ እንዳይገቡ ጥለውት ከነበረው የእገዳ ውሳኔ ጋር መነጻጸር እንደሌለበት ቃል አቀባዩ ይፋ ያደረጉት መግለጫ ማስታወቁን አስረድቷል፡፡
ፎክስ ኒውስ በበኩሉ፤ በአገራቱ ላይ የተወሰደው እርምጃ በኦባማ የስልጣን ዘመን የተጀመረና ህጋዊ እውቅና የተሰጠው ጉዳይ መሆኑን በማስታወስ፣ ሰባቱ አገራት ለአሜሪካ የደህንነት ስጋት መሆናቸው ተጠቅሶ፣ የአገራቱ ዜጎች ላይ የተለየ ቁጥጥር እንዲደረግ የሚደነግጉ ህጎች በ2015 እና በ2016 መውጣታቸውን ዘግቧል፡፡
በተያያዘ ዜናም፣ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ዋና ጸሃፊ አንቶኒዮ ጉቴሬስ፤ አሜሪካ የወሰደቺው እርምጃ የተመድን መሰረታዊ መርሆዎች የጣሰ መሆኑን ጠቅሰው፣ ትራምፕ በሰባቱ አገራት ስደተኞች ላይ የጣሉትን እገዳ በአፋጣኝ እንዲያነሱ ከትናንት በስቲያ ባስተላለፉት መልእክት ጠይቀዋል፡፡ ሽብርተኞች ወደ አገራት ሰርገው ገብተው አደጋ የመፍጠር ዕድላቸው አሳሳቢ ስጋት መሆኑን የጠቆሙት ጉቴሬስ፤ ይሄም ሆኖ ግን ትራምፕ የወሰዱት እርምጃ አሜሪካንም ሆነ ሌሎች አገራትን ከመሰል ስጋት ለመጠበቅ የሚያስችል ሁነኛ አማራጭ አለመሆኑን አስምረውበታል፡፡
በሌላ ዜና ደግሞ፣ ፕሬዚዳንት ዶናልድ ትራምፕ የሰባት የአለማችን አገራት ስደተኞች ወደ አሜሪካ እንዳይገቡ ያሳለፉት የእገዳ ውሳኔ እንዳስደሰታቸው አይሲስ እና አልቃይዳን ጨምሮ የተለያዩ ጂሃዲስት ቡድኖች ማስታወቃቸውን ዘ ኢንዲፔንደንት ዘግቧል፡፡
“ትራምፕ በአብዛኛው ሙስሊም ህዝብ ያላቸው የኢራን፣ ኢራቅ፣ ሊቢያ፣ ሶርያ፣ ሶማሊያ፣ ሱዳንና የመን ዜጎች ወደ ግዛታቸው እንዳይገቡ ያስተላለፉት ትዕዛዝ፣ ከዚህ ቀደም እንደተናገርነው አሜሪካ ከእስልምና ጋር ጦርነት ውስጥ መግባቷን የሚያረጋግጥ ነው” ሲሉ በተለያዩ ድረገጾች በኩል ባስተላለፏቸው መልዕክቶች ማስታወቃቸውን ዘገባው ገልጧል፡፡
በሌላ በኩል ደግሞ፣ የትራምፕን የስደተኞች ውሳኔ የተቃወሙ 1.7 ሚሊዮን ያህል እንግሊዛውያን፣ በእንግሊዝ ሊያደርጉት ያቀዱት ይፋዊ የስራ ጉብኝት እንዲሰረዝ የሚጠይቅ ፊርማ ያሰባሰቡ ሲሆን በተቃራኒው የትራምፕን ጉብኝት በመደገፍ፣ ፊርማቸውን ያሰባሰቡ የአገሪቱ ዜጎች ቁጥርም ከ200 ሺህ በላይ መድረሱን ቢቢሲ ዘግቧል፡፡ ይህን ተከትሎም የእንግሊዝ ፓርላማ በጉዳዩ ዙሪያ ከሁለት ሳምንታት በኋላ ለመከራከር ቀጠሮ መያዙንም ዘገባው ጠቁሟል፡፡

ላለፉት 33 አመታት ከአፍሪካ ህብረት አባልነቷ ተገልላ የቆየቺው ሰሜን አፍሪካዊቷ አገር ሞሮኮ ሰሞኑን በአዲስ አበባ በተካሄደው 39ኛው የህብረቱ የመሪዎች ጉባኤ ላይ በተደረሰው ውሳኔ መሰረት ወደ አባልነቷ መመለሷን ህብረቱ ባወጣው መግለጫ አስታውቋል፡፡
የህብረቱ አባል አገራት ከምዕራባዊ ሰሃራ ጋር በተያያዘ የተነሳውን ጥያቄ በተመለከተ ባለፈው ማክሰኞ ጠንከር ያለ ክርክር ካደረጉ በኋላ በደረሱት ስምምነት ሞሮኮ 55ኛዋ የህብረቱ አባል ሆና ዳግም እንድትቀላቀል ወስነዋል፡፡
“በስተመጨረሻም ወደ ቤታችን ተመልሰናል” ብለዋል የሞሮኮው ንጉስ ሞሃመድ ስድስተኛ፣ ህብረቱ አገሪቱ ወደ አባልነቷ እንድትመለስ መወሰኑን ተከትሎ ባደረጉት ንግግር፡፡ ሞሮኮ ዳግም የህብረቱ አባል ለመሆን ባለፈው አመት ሃምሌ ወር ላይ ባቀረበቺው ጥያቄ መሰረት፣ በህብረቱ አባል አገራት በተሰጠ ድምጽ ወደ አባልነቷ መመለሷ የተነገረ ሲሆን አገሪቱ ከሶስት አስርት አመታት በኋላ ወደ ህብረቱ አባልነቷ ለመመለስ ጥያቄ ማቅረቧ በውጭ ጉዳይ ፖሊሲዋ ላይ ተጨባጭ ለውጥ ማድረጓን ያሳያል ተብሏል፡፡
እ.ኤ.አ በ1984  የያኔው የአፍሪካ አንድነት ድርጅት በሞሮኮ ስር ትተዳደር ለነበረቺው ምዕራባዊ ሰሃራ፣ ራሷን የቻለች አገር ሆና መቀጠል የምትችልበትን እውቅና መስጠቱን ተከትሎ፣ ሞሮኮ ከህብረቱ አባልነቷ መውጣቷንና ለ33 አመታት ያህል ብቸኛዋ የአፍሪካ ህብረት አባል ያልሆነች አፍሪካዊት አገር ሆና መቆየቷን ህብረቱ ባወጣው መግለጫ አስታውሷል፡፡

   የቅንጦት ኑሮ የሚገፋው ተዋናዩ፣ የወር ወጪው 2 ሚ. ዶላር ነው
     “ፓይሬትስ ኦፍ ዚ ካረቢያን” በሚለው ድንቅ ፊልም የሚታወቀው ዝነኛው የፊልም ተዋናይ ጆኒ ዲፕ፣ ለመጠጥ በወር 30 ሺህ ዶላር እንደሚያወጣና በተለያዩ የቅንጦት ነገሮች በየወሩ በድምሩ በአማካይ 2 ሚሊዮን ዶላር እንደሚረጭ የዘገበው ቢቢሲ፤ ይህ ያልተገባ አባካኝነቱ ለከፋ የገንዘብ ቀውስ እየዳረገው እንደሚገኝ መነገሩንም ገልጧል፡፡
የጆኒ ዲፕ የቢዝነስ ማናጀሮች፣ግለሰቡ እንዳሻው በሚበትነው የገንዘብ አወጣጡ ሳቢያ ለከፋ ቀውስ እየተዳረገ እንደሚገኝ ማስታወቃቸውን የጠቆመው ዘገባው፣ 14 ያህል እጅግ ውድ የመኖሪያ ቤቶችንና 12 የውድ ንብረቶች ማከማቻ ቤቶችን ለመግዛት ብቻ ከ75 ሚሊዮን ዶላር በላይ ወጪ ማድረጉን መግለጻቸውን አስረድቷል፡፡
የተዋናዩ የቢዝነስ ማኔጅመንት ቡድን አባላት ይህንን መረጃ ይፋ ያደረጉት፣ ግለሰቡ ተገቢውን ግብር በወቅቱ ባለመክፈል ለከፍተኛ የገንዘብ ቅጣት ዳርገውኛል፤ በወጉ አላስተዳደሩልኝም በሚል በአባላቱ ላይ የ25 ሚሊዮን ዶላር ክስ መመስረቱን ተከትሎ እንደሆነም ዘገባው ገልጧል፡፡  
የቡድኑ አባላት በበኩላቸው፤ የጆኒ ዲፕ ዝርክርክነትና ገንዘብ አባካኝነት ራሱን ለቀውስ እየዳረገው እንደሚገኝ በመግለጽ፣ በወር 30 ሺህ ዶላር በማውጣት ከውጭ አገራት ገዝቶ ያስገባቸውን የወይን መጠጦችና ለግል አውሮፕላኑ ያወጣውን 200 ሺህ ዶላር ጨምሮ ያለአግባብ ያወጣቸውን ወጪዎች ዘርዝረው ይፋ አድርገዋል፡፡

  ብራንድ ፋይናንስ የተባለው አለማቀፍ ተቋም ባለፈው ረቡዕ ይፋ ባደረገው የ2016 እጅግ ከፍተኛ ዋጋ ያላቸው የዓለማችን ታዋቂ የንግድ ምልክቶች ዝርዝር ውስጥ ጎግል በቀዳሚነት ተቀምጧል፡፡
ተቋሙ በ500 የዓለማችን ታዋቂ የንግድ ምልክቶች ዙሪያ የሰራውን ጥናት ጠቅሶ ዘ ኢንዲፔንደንት እንደዘገበው፣ ታዋቂው የቴክኖሎጂ ኩባንያ ጎግል ባለፈው የፈረንጆች አመት 2016 የገበያ ዋጋውን በ24 በመቶ በማሳደግ፣ 109.5 ቢሊዮን ዶላር በማድረስ ቀዳሚነቱን ይዟል፡፡ ጎግል በተጠናቀቀው የፈረንጆች አመት 2016 የአለማችን እጅግ ውድ ያለው የንግድ ምልክት ሊሆን የበቃው፣ በአመቱ ያስመዘገበው የማስታወቂያ ገቢ በማደጉ ምክንያት ነው ያለው ዘገባው፤ የኩባንያው የማስታወቂያ ገቢ በዓመቱ የ20 በመቶ እድገት ማሳየቱንም አስታውቋል፡፡
ለአምስት ተከታታይ አመታት የአለማችን ቁጥር አንድ ውድ የንግድ ምልክት ሆኖ የዘለቀው አፕል በበኩሉ፣ በ2015 የነበረው 145.9 ቢሊዮን ዶላር የገበያ ዋጋ በአመቱ የ27 በመቶ ቅናሽ አሳይቶ ወደ 107.1 ቢሊዮን ዶላር ዝቅ በማለቱ ወደ ሁለተኛ ደረጃ የወረደ ሲሆን፣ ታዋቂው አማዞን በ106.4 ሚሊዮን ዶላር ሶስተኛ ደረጃን መያዙ ተነግሯል፡፡ ኤቲ ኤንድ ቲ በ87 ሚሊዮን ዶላር አራተኛ ደረጃ ላይ ሲቀመጥ፣ ታዋቂው ማይክሮሶፍት ኩባንያ በ76.3 ሚሊዮን
ዶላር አምስተኛ ደረጃ መያዙን ዘገባው ገልጧል፡፡

  ብሔርተኝነት፣ ፅንሰ ሐሳቡና መዘዙ

     ብሔርተኝነት ከብሔር ጋር ተጣምሮና ተያይዞ የሚፍታታ አይዲዮሎጂ፣ ስሜትና በሁለቱ ላይ ተመርኩዞ የብሔሩን ዓላማ ለማሳካት የሚደረግ እንቅስቃሴ ብቻ አይደለም፡፡ ከዚያ በላይ ደርዝና ጥልቀት ያለው ፅንሰ ሐሳብ ነው፡፡ በቅድሚያ ብሔር የተሰኘውን ግንዛቤ ፍቺና ለፈረንጂኛው አቻ ትርጉም ማግኘቱ ነው ለብዙዎቹ የሚቀለው፡፡ የኢትዮጵያ የተማሪዎች እንቅስቃሴ የጆዜፍ እስታሊንን ስመ ጥር ፍቺ ዋና ማጠንጠኛ በማድረግ የተከተለውም ይህንን አቅጣጫ ነው፡፡ እሱም ቀደም ሲል የተጠቀሰውን ብሔር ማለት በታሪክ ሂደት በጋራ ቋንቋ፣ መሬት፣ ኢኮኖሚያዊ ህይወትና በጋራ ባህል (ካልቸር) በሚገለጽ/ በሚንጸባረቅ ስነ ልቦናዊ ቅኝት (Make Up) ላይ የተመሰረተ የተረጋጋ ሕዝብ ነው የሚለው ነው፡፡ በፍቺው ውስጥ ስለተቀመጠው እያንዳንዱ ቃል ብዙ፣ ብዙ ማለት ይቻላል፣ ተብሏልም፡፡ ይህንን ትርጉም እስታሊን አቶ ባወር (1881-1938) ከተባለው የኦስትሪያ የትዮሪ አፍታችና ፖለቲከኛ የተዋሰው ነው የሚሉ አሉ፡፡ ወደ እዚያ አንገባም፡፡
ፅንሰ ሀሳቡን ከበርካታ የእይታ ማዕዘናት ሲመለከቱት፣ ልክ እንደ ማንነት አስቸጋሪ ንባብ ቃል ነው፡፡ በርካታ መጽሐፍትና ድርሳናት እንደሚያመለክቱት፤ በዚያ የታሪክ መጋጠሚያ ላይ ብሔሩ ወይም ስብስብ ማጠንጠኛ አድርጎ አፅንኦት በመስጠት የራሱን ጥቅልል መንግስት ወይም መንግስት አከል አሃድ ለመመስረት ይገባኛል ጥያቄ አስነስቶ፣ የራሴ ወገን የሚላቸውን መቀስቀስ መቻሉ ላይ ነው የቁም ነገሩ እንብርትና አንደርዳሪው ግፊት። ይህ ስሜት፣ አይዲዮሎጂና እንቅስቃሴ ነው በአንድ ላይ ብሄርተኝነት የሚሰኘው፡፡ ዓላማውን ከግቡ ለማድረስ ብሔርተኝነት ከላይ ያመለከትናቸውን የጋርነቶች ሁሉ መቀስቀሻ ሊያደርግ ይችላል፤ ተራ በተራ ወይም ሁሉንም በአንድ ላይ፡፡
ኤትኔሲቲ ማኅበራዊ አደረጃጀት ነው ከተባለ ደግሞ፣ እሱም በተራው ከብሔርተኝነት ጋር ያለውን ተዛምዶና ተያያዥነት መመልከቱ ተገቢ ይሆናል። ልክ እንደ ብሔርተኝነት ኤትኒሲቲም አንድ ዓላማ ግብ ለማስመታት እስከ ተደረጀ ድረስ በሦስቱም የጋራነቶች ቀስቃሽነት በዓላማው ላይ ያነጣጠረ አካሄድ ይከተላል፡፡ ለዓላማው ግብ መምቻ ሌሎች የጋራነቶችንና አላባዎችንም ለመጠቀም ይሞካክራል። ለቅስቀሳውና ለውዝግብ የሚቀርቡት የመፍትሔ ሀሳቦች ግን የተለያዩ መሆናቸው አይቀርም፡፡ ዛሬ በኢትዮጵያ የዘር ፖለቲካ የተሰኘው መስተጋብር ከአጠቃቀሙ አኳያ ሲታይ ይበልጥ ኤትኒሲቲን የሚገልጽ ይመስላል፡፡
ብሔርተኝነትን እንደማንነት ማደራጃ፤ እንደ ስሜት እንደ እንቅስቃሴና እንደ አይዲዮሎጂ ጠልቀን ለመተንተንና ለማፍታታት መሞከሩ የሚያዛልቅ አይሆንም፡፡ ስብስቦችን የሚያፋጥጣቸውና የሚያጋጥማቸው የጋራነትን መመርኮዣ አድርገው በአንድ ርእሰ ጉዳይ ላይ ሳይስማሙ ሲቀሩ (ሲወዛገቡ) ነው ብለናል፡፡ በሌላ አባባል በመሃላቸው የውዝግብ ምክንያት ሲፈጠር ነው፡፡ የውዝግቡ መነሻም በአመዛኙ ብሔርተኝነተ እራሱ ነው፡፡ እሱም በተራው ከብሔራዊ መንግሥታት ምሥረታ ወዲህ የተለያዩ ስብስቦች ተቧድነው የሚሻኮቱበት፣ በአንድ መንግሥት ሥር ተጠቃልለን በአንድነት እንኑር ወይስ እያንዳንዳችን ለየራስ መንግሥት ምሥረታ እውን መሆን በየፊናችን እንንቀሳቀስ በሚለው ርእሰ ጉዳይ ላይ መስማማት ሲያቅታቸው ነው ጠቡ የሚጫረው፣ ከታሪክ መዛግብት እንደታየው፡፡ በዘመነ መንግሥተ ብሔር ምሥረታ የአብዛኛው የውዝግቦች መነሾ ይኸው ብሔርተኝነት ነበር፡፡ ገባ ተብሎ ማፍታታት ሊያስፈልግ ነው፡፡
ብሔርተኝነት ብሔሮች (ብሔረሰቦች፣ ሕዝቦች) የራሳቸውን መንግሥት ለመመሥረት ማንኛውም መብቶች የሚሏቸውን ሁሉ ለማስከበር ወይም ለማስመለስ የሚያደርጉት እንቅስቃሴ በሙሉ በዚህ ውስጥ መካተታቸው ሊያነጋግር ይችል ይሆናል። በዚህ መጽሐፍ ይህን የተጠቀምኩት የራስን መንግሥት ለመመሥረት ከሚደረገው ተጋድሎ ጋር በአመዛኙ የተያያዙ ስሜቶችን፣ እንቅስቃሴዎችንና አይዲዮሎጂን እንዲያመለክት ነው፡፡ ከዚህ በታች የሚገኙትን ወይም እንደ ልዕለ ብሔርተኝነት ያሉትን ስሜትም ሆነ አይዲዮሎጂ ወይም እንቅስቃሴ አልፎ አልፎ ካልሆነ በስተቀር አልተካተቱም፡፡
በኋላ ላይ እንደምንመለከተው በኦሮሞ ጥያቄ ዙሪያና ሳቢያ የተቀሰቀሰውን ስሜትና የተቀረፀውን ርዕዮተ ዓለም እንዲሁም መመለሻ ሐሳቦች ብሔርተኝነት ነው ያልኳቸው፡፡ በስልጤና በጀበርቲ የመብት ጥያቄ ሳቢያና ዙሪያ የተቀሰቀሱትን ግን እንደ ትሕተ ብሔርተኝነት ስለተመለከትናቸው ብሔርተኛ አልተባሉም፡፡ ነገር ግን ከወዲሁ ተገቢ ግንዛቤ ማግኘት ያለበት፣ ጉዳዩ መታየት የሚኖርበት ስብስቡ ካነሳው የመብት ጥያቄ አንፃር እንጂ ከእድገት ደረጃው ጋር ምንም ተዛምዶ ወይም ግንኙነት ሊኖረው እንደማይገባ ነው፡፡ በዚህ መጽሐፍ በአገራችን የሚገኙ ሁሉም ስብስቦች የእድገት ደረጃቸው ምንም ይሁን ምን ብሔረሰብ የተሰኘው፣ በተቻለ መጠን፣ የተጋነነ ግምትና ትርጉም እንዳይሰጠው ተብሎ ነው፡፡ የኢትዮጵያ ብሔረሰቦች ጥናት ኢንስቲትዩት አጠቃቀምን በመከተል በማንኛውም የእድገት ደረጃ ላይ ሲገኝ ማንኛውም ስብስብ፣ ብሔረሰብ በሚለው አማካይ ስያሜ እንዲታወቅ መመረጡን የቱን ያህል ችግሩን እንዳቃለለ አናውቅም፡፡
ናሽናሊዝም ወይም ብሔርተኝነት ያንድ ስብስብ አባላት ከየብሔራቸው (ኔሽን) ጋር የፈጠሩት ጠንካራ ቁርኝት ነው ሊባል ይችላል፡፡ ይህ ትስስር አይዲዮሎጂ ሆኖ ከሌሎቹ ተለይተን የራሳችን መንግሥት መመሥረት አለብን ሲሉ ነው፣ ከስሜት አልፎ ከሌሎች ስብስቦች ጋር ወደ መፋጠጥና ግብግብ ተግባራዊ እንቅስቃሴ የሚገቡት፡፡ በዚህ መነሻነት ከሌሎች ዓላማቸውን ከሚፃረሩ ወይም የሚፃረሩ ከሚመስሏቸው ጋርም ይጋጫሉ፡፡ ይህ ስሜትና አይዲዮሎጂ ከጥንቱ ከጧቱ የነበረና ወደፊትም የሚኖር ነው ባዮች አሉ፡፡ በእነሱ አመለካከት መሰረቱና መነሻው ደምና የአጥንት የዘር ትውልድ ዝምድና ነው፡፡ ይህንን አመለካከት ነው ፈረንጆቹ The primordialist perspective/ የበኩራዊነት አተያይ ብለው የሚጠሩት፡፡
ሌላው አመለካከት ፈረንጆቹ The modernist perspective/ የዘመነኝነት አተያይ የሚሉት ፍረጃ ነው፡፡ እሱም ብሔርተኝነት ከተወሰነ የማኅበረሰብ አወቃቀር ጋር ተያይዞ በቅርብ ዘመን ብቅ ያለ ክስተት እንደሆነ አድርገው የሚመለከቱበት አረዳድ ነው። ዋናው ቁም ነገር ግን ስብስቡ በአባላቱ መካከል ባለው የዘር፣ የካልቸር፣ የሃይማኖትና የሌሎች ተዛማጅ የጋራነቶች ምክንያት እያንዳንዱ ብሔረሰብ በራሱ ጠቅልል መንግሥት ሥር መጠቃለል አለበት የሚለውን መሠረተ ሀሳብ የሚያቀነቅን መሆኑ ነው፡፡ በባለብዙ ብሔር አገር ውስጥ የጋራነቶችን የማይጋሩትን ራሳቸውን በራሳቸውን የሚያስተዳድሩበት አደረጃጀት ይኑር ባዮች በዚህ ውስጥ ይካተቱ ወይስ አይካተቱ የሚለው ደግሞ ራሱን የቻለ ክርክር ነው፡፡ ለጊዜው እዚያ ውስጥ እንገባም፡፡     
ምንጭ፡- (ከደራሲ ዩሱፍ ያሲን ‹‹ኢትዮጰያዊነት፤ አሰባሰቢ ማንነት፤ በአንድ አገር ልጅነት›› የተሰኘ መፅሃፍ
የተቀነጨበ፤ ህዳር 2009)